“ป๊ะกาด” 2025 ศิลปะบุกตลาดเก่าแก่ เชื่อมโยงชุมชน-เศรษฐกิจยั่งยืน
เชียงราย, 24 กรกฎาคม 2568 – ในยุคที่ศิลปะร่วมสมัยกำลังเปลี่ยนแปลงโฉมหน้าของการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมทั่วโลก จังหวัดเชียงรายกำลังก้าวสู่การเป็นจุดหมายปลายทางศิลปะสำคัญของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ด้วยการจัดงานเทศกาลศิลปะ “ป๊ะกาด” ครั้งยิ่งใหญ่ที่จะเปลี่ยนตลาดสดเทศบาล 1 หรือ “กาดหลวง” ให้กลายเป็นพื้นที่แสดงศิลปะกลางแจ้งที่ใหญ่ที่สุดในภาคเหนือ
เทศกาลศิลปะ Everywhere Gallery “ป๊ะกาด” 2025 ที่จะจัดขึ้นระหว่างวันที่ 26 กรกฎาคม – 8 สิงหาคม 2568 มิใช่เพียงการจัดแสดงผลงานศิลปะธรรมดา แต่เป็นการทดลองสังคมที่ยิ่งใหญ่ในการนำศิลปะร่วมสมัยไปผสานกับวิถีชีวิตประจำวันของชุมชนเมือง นำโดยกีรติ วุฒิสกุลชัย ศิลปิน-ภัณฑารักษ์วัย 37 ปี ผู้มีประสบการณ์การทำงานด้านสารคดีและศิลปะมากกว่า 13 ปี
จากสารคดีสู่ศิลปะเพื่อชุมชน
การเดินทางของกีรติ วุฒิสกุลชัย สู่การเป็นผู้ก่อตั้ง Everywhere Gallery เริ่มต้นจากการตัดสินใจกลับมายังบ้านเกิดเชียงรายเมื่อ 4 ปีที่แล้ว หลังจากสั่งสมประสบการณ์การทำงานในกรุงเทพฯ ในฐานะโปรดิวเซอร์สารคดี ด้วยวิสัยทัศน์ที่ต้องการสร้าง “เชียงรายแบบที่อยากอยู่” เมืองที่ผู้คนสามารถดำรงชีวิตได้ด้วยอาชีพสร้างสรรค์และมีระบบนิเวศที่เอื้อต่อความคิดสร้างสรรค์
“การทำงานสารคดีทำให้ผมเรียนรู้ว่าการเล่าเรื่องที่ดีต้องเกิดจากการเข้าใจบริบทและการมีส่วนร่วมกับชุมชนอย่างแท้จริง เมื่อผมนำแนวคิดนี้มาประยุกต์ใช้กับงานศิลปะ สิ่งที่เกิดขึ้นคือศิลปะที่มีชีวิตและสามารถสื่อสารกับผู้คนได้อย่างลึกซึ้ง” กีรติกล่าว
การเปลี่ยนผ่านครั้งสำคัญเกิดขึ้นในปี 2566 เมื่อเขาได้รับโอกาสทำงานในตำแหน่งประสานงานท้องถิ่น (Local Co-ordinator) ในมหกรรมศิลปะร่วมสมัย Thailand Biennale Chiang Rai 2023 ประสบการณ์นี้ไม่เพียงขยายเครือข่ายการทำงาน แต่ยังเปิดมุมมองใหม่เกี่ยวกับศักยภาพของศิลปะในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมท้องถิ่น
ความสำเร็จที่พิสูจน์แล้ว
ตัวเลขจากผลงานที่ผ่านมาของ Everywhere Gallery สะท้อนให้เห็นถึงผลกระทบเชิงบวกที่ศิลปะสามารถสร้างให้กับเศรษฐกิจและสังคมท้องถิ่น ในงาน Thailand Biennale Chiang Rai 2023 ที่จัดเป็นกิจกรรมคู่ขนาน Everywhere Gallery สามารถร่วมมือกับสถานประกอบการ 12 แห่ง จัดแสดงนิทรรศการ 20 แห่ง เวิร์คช็อป 5 กิจกรรม และการฉายภาพยนตร์ 3 เรื่อง โดยมีศิลปินกว่า 40 ท่านเข้าร่วมโครงการ
ผลลัพธ์ที่ได้คือการมีผู้เข้าชมและใช้บริการที่พัก ร้านอาหารกว่า 200,000 คน สร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจกว่า 75 ล้านบาทให้กับสถานประกอบการในพื้นที่ ความสำเร็จนี้ได้รับการพัฒนาต่อเนื่องในเทศกาล Everywhere Gallery 2024 ภายใต้ธีม “Chiang Rai, Who are you?” ที่ร่วมมือกับ 10 สถานประกอบการและ 10 ศิลปินเชียงราย สร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจและรายได้หมุนเวียนในจังหวัดกว่า 11.95 ล้านบาท โดยเฉพาะในช่วงนอกฤดูการท่องเที่ยว
“กาดหลวง” พื้นที่แห่งความทรงจำ
การเลือกตลาดสดเทศบาล 1 หรือ “กาดหลวง” เป็นพื้นที่หลักของเทศกาล “ป๊ะกาด” 2025 ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ ตลาดแห่งนี้เป็นหัวใจสำคัญของชุมชนเชียงรายมาอย่างยาวนานกว่าศตวรรษ เป็นพื้นที่ที่เชื่อมโยงผู้คนจากทุกชนชั้น มีประวัติศาสตร์และเรื่องราวของการเปลี่ยนแปลงของเมืองฝังรากลึกอยู่ในทุกซอกมุม
นายวันชัย จงสุทธนามณี นายกเทศมนตรีนครเชียงราย อธิบายความสำคัญของพื้นที่แห่งนี้ว่า “ตลาดแห่งนี้เป็นมากกว่าพื้นที่การค้า แต่เป็นศูนย์กลางที่หล่อเลี้ยงเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และความเป็นชุมชนของเรามานานกว่าศตวรรษ การจัดงาน ‘ป๊ะกาด’ เป็นโอกาสสำคัญในการนำเสนออัตลักษณ์ของเชียงรายสู่สายตาคนรุ่นใหม่และนักท่องเที่ยว”
คำว่า “ป๊ะกาด” ในภาษาเหนือที่หมายถึง “พบปะกันที่ตลาด” สะท้อนถึงเจตนารมณ์หลักของเทศกาลที่ต้องการให้ตลาดแห่งนี้กลับมาเป็นจุดรวมพลังของชุมชนและเป็นพื้นที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างคนรุ่นต่างๆ ผ่านสื่อกลางของศิลปะ
54 ศิลปิน 16 พื้นที่ การผสานระหว่างท้องถิ่นและสากล
เทศกาล “ป๊ะกาด” 2025 นำเสนอผลงานจากศิลปินกว่า 54 ท่าน ทั้งศิลปินชื่อดังระดับสากลและศิลปินท้องถิน ใน 16 พื้นที่จัดแสดงที่กระจายทั่วทั้งตลาด โดยแต่ละผลงานได้รับการคิวเรตให้เชื่อมโยงกับบริบทของพื้นที่และชุมชนอย่างมีความหมาย
สกัณห์ อายุรพงศ์ และอังกฤษ อัจฉริยโสภณ นำเสนอกิจกรรม Performing Art “A Perfect Day Every Day” ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากภาพยนตร์ของผู้กำกับ Wim Wenders โดยการแสดงจะเกิดขึ้นท่ามกลางความคึกคักของตลาด เพื่อสร้างการรับรู้ใหม่เกี่ยวกับความงามในชีวิตประจำวัน
สมลักษณ์ ปันติบุญ ร่วมมือกับร้านกาแฟลุงอี๊ด ผู้ดำเนินกิจการในตลาดมากว่า 60 ปี ในผลงาน “ถ้วยกาแฟและถ้วยไข่ลวก” โครงการที่ไม่เพียงสร้างผลงานศิลปะ แต่ยังสร้างกลไกการแบ่งปันผลประโยชน์กลับคืนสู่ชุมชน โดยรายได้จากการขายผลงานทั้งหมดจะกลับไปยังทั้งตลาดสดเทศบาล 1 และชุมชนศิลปะ
ทรงเดช ทิพย์ทอง นำเสนอผลงาน “ยินดีต้อนรับ” ที่นำอัตลักษณ์ท้องถิ่นอย่าง ‘ตุง’ มาสร้างสรรค์จากวัสดุที่หาซื้อได้ในตลาด สะท้อนแนวคิดเรื่องการใช้ทรัพยากรท้องถิ่นในการสร้างสรรค์งานศิลปะ
ภุชคฤน ตั้งตรงเจตนา ศิลปินที่เติบโตมากับชุมชนตลาดแห่งนี้ นำเสนอผลงานศิลปะจัดวางและศิลปะการแสดง “หอนาฬิกา กาลเวลา กังสดาล และความทรงจำร่วมของเมือง” ที่เน้นการทำงานร่วมกับชุมชนและการสืบทอดความทรงจำของพื้นที่
กลุ่มไส้ติ่ง (SIDE:THINK) นำเสนอกิจกรรม “แม่ซ่อนหา” ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากการละเล่นในวัยเยาว์ เพื่อสร้างการรับรู้เชิงพื้นที่อย่างลึกซึ้งและเชิญชวนให้ผู้เข้าชมได้มีส่วนร่วมในการสำรวจตลาดในมิติใหม่
นอกจากนี้ ยังมีการมีส่วนร่วมของศิลปินตัวน้อยจากโรงเรียนอนุบาลเชียงราย ที่ร่วมขับเคลื่อนระบบนิเวศศิลปะของเทศกาลในครั้งนี้ สะท้อนให้เห็นถึงการส่งต่อความรู้และความรักในศิลปะสู่คนรุ่นใหม่
การมีส่วนร่วมของชุมชนเมื่อพ่อค้าแม่ค้ากลายเป็น Docent
หนึ่งในนวัตกรรมที่น่าสนใจของเทศกาล “ป๊ะกาด” คือการฝึกอบรมพ่อค้าแม่ค้าในตลาดให้เป็น Docent หรือผู้นำชมนิทรรศการ โดยเขาเหล่านี้จะเป็นผู้บอกเล่าเรื่องราวของผลงานศิลปะในแต่ละพื้นที่ผ่านมุมมองและประสบการณ์ของตนเอง
แนวคิดนี้ไม่เพียงสร้างรายได้เสริมให้กับพ่อค้าแม่ค้า แต่ยังเป็นการเชื่อมโยงความรู้ดั้งเดิมกับศิลปะร่วมสมัย สร้างประสบการณ์การเรียนรู้ที่เป็นเอกลักษณ์และไม่สามารถพบได้ที่อื่น การได้ฟังเรื่องราวของผลงานศิลปะจากผู้ที่อาศัยและทำงานในพื้นที่มาอย่างยาวนาน ย่อมให้ความรู้สึกและความเข้าใจที่แตกต่างจากการฟังจากผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะทั่วไป
เวิร์คช็อปและกิจกรรมสร้างสรรค์
เทศกาลจัดเวิร์คช็อปสร้างสรรค์ 3 กิจกรรมหลัก ได้แก่ “การออกแบบทางม้าลายในจินตนาการของฉัน” โดยความร่วมมือระหว่าง Art Bridge Young Artists จากสมาคมขัวศิลปะ และนักเรียนอนุบาล 3 โรงเรียนอนุบาลเชียงราย เพื่อสร้างทางม้าลายที่ใช้งานได้จริงในพื้นที่ตลาด แสดงให้เห็นว่าศิลปะสามารถตอบโจทย์ความต้องการของชุมชนได้อย่างชัดเจน
“เพ้นท์หินทองคำ” โดยปัทมาภรณ์ อุณหะนันทน์ เป็นกิจกรรมที่เชิญชวนให้ผู้เข้าร่วมได้สร้างสรรค์ผลงานศิลปะจากวัสดุธรรมชาติที่หาได้ในท้องถิ่น และ “Photo Walk” โดยเฉลิมชัย คำแสน แห่งห้องภาพฟองเสรี ที่จะนำผู้เข้าร่วมสำรวจมุมมองใหม่ของตลาดผ่านเลนส์กล้องถ่ายรูป
Artist Art Fair ตอบคำถามเรื่องตลาดศิลปะ
หนึ่งในกิจกรรมที่น่าสนใจคือ Artist Art Fair ที่จัดขึ้นเป็นพื้นที่แสดงผลงานและจำหน่ายสินค้าโดยศิลปิน 12 ท่านจากเชียงราย เชียงใหม่ และลำปาง กิจกรรมนี้มีเป้าหมายเพื่อตอบคำถามสำคัญสองข้อ คือ “งานศิลปะแบบไหนที่จะขายในตลาดได้” และ “ตลาดแบบไหนที่จะขายงานศิลปะได้”
การทดลองนี้มีความสำคัญต่อการพัฒนาระบบนิเวศศิลปะในท้องถิ่น โดยการสร้างตลาดที่ยั่งยืนสำหรับผลงานศิลปะท้องถิ่น ไม่ใช่เพียงการพึ่งพิงนักท่องเที่ยวหรือนักสะสมศิลปะชั้นสูงเท่านั้น แต่เป็นการสร้างความเชื่อมโยงระหว่างศิลปะกับชีวิตประจำวันของคนทั่วไป
ผลกระทบและวิสัยทัศน์ระยะยาว
กีรติ วุฒิสกุลชัย แสดงทรรศนะเกี่ยวกับเป้าหมายระยะยาวของโครงการว่า “ศิลปะไม่ใช่สิ่งที่ห่างไกลจากชีวิตประจำวัน แต่เป็นสิ่งที่สามารถเข้าไปสัมผัสและเปลี่ยนแปลงพื้นที่ให้มีชีวิตได้ กาดหลวงแห่งนี้จึงเป็นตัวอย่างที่ดีของสมมติฐานที่ว่าเมื่อศิลปะเข้าไปผสานกับวิถีชีวิตจริงของผู้คน สิ่งที่เกิดขึ้นจะเป็นมากกว่าการจัดแสดงผลงานศิลปะ แต่เป็นการสร้างประสบการณ์ที่ทุกคนจะจดจำไปตลอดชีวิต”
ผู้จัดงานคาดหวังว่าเทศกาล “ป๊ะกาด” จะเป็นการลงทุนในอนาคตของชุมชนและการท่องเที่ยวของจังหวัดเชียงราย โดยมีเป้าหมายหลายประการ ได้แก่ การสร้างรายได้ให้กับพ่อค้าแม่ค้าในตลาด การกระตุ้นเศรษฐกิจท้องถิ่นในช่วงนอกฤดูการท่องเที่ยว การเพิ่มมูลค่าการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม การเชื่อมโยงคนรุ่นใหม่กับประวัติศาสตร์ชุมชน และการเปิดโอกาสให้ศิลปินท้องถิ่นได้แสดงผลงาน
การสร้างแบรนด์เมืองศิลปะ
เทศกาล “ป๊ะกาด” 2025 เป็นส่วนหนึ่งของแผนยุทธศาสตร์ระยะยาวในการพัฒนาเชียงรายให้เป็นเมืองศิลปะของภูมิภาค โดยการสร้างกิจกรรมที่ต่อเนื่องและสร้างผลกระทบเชิงบวกต่อชุมชน ไม่ใช่เพียงการจัดงานเพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวในระยะสั้น
ความสำเร็จของโครงการนี้จะเป็นต้นแบบสำหรับการพัฒนาเมืองอื่นๆ ในการใช้ศิลปะเป็นเครื่องมือในการฟื้นฟูพื้นที่เมือง สร้างรายได้ให้กับชุมชน และอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่นไปพร้อมกัน
เทศกาลศิลปะ Everywhere Gallery “ป๊ะกาด” 2025 จะเปิดให้เข้าชมตั้งแต่เวลา 09.00 – 16.00 น. ระหว่างวันที่ 26 กรกฎาคม – 8 สิงหาคม 2568 ณ ตลาดสดเทศบาล 1 (กาดหลวง) จ.เชียงราย การเข้าชมฟรี
เครดิตภาพและข้อมูลจาก :
- เทศบาลนครเชียงราย
- Everywhere Gallery เชียงราย
- Thailand Biennale Foundation
- สำนักงานการท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดเชียงราย
