
พบเจดีย์โบราณพันปีแนวรถไฟรางคู่เด่นชัย-เชียงราย กรมศิลป์เร่งตรวจสอบ ชาวบ้านหวั่นมรดกถูกทำลาย
พะเยา, 25 มีนาคม 2568 – ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ในพื้นที่ก่อสร้างโครงการรถไฟทางคู่สายเด่นชัย–เชียงราย บริเวณใกล้ชุมชนบ้านเจดีย์งามและบ้านสันป่าเป้า ตำบลท่าวังทอง อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา ได้เกิดเหตุไม่คาดคิดขึ้น เมื่อมีการขุดพบ “ยอดเจดีย์โบราณ 7 ชั้น” คาดว่ามีอายุเก่าแก่กว่า 1,000 ปี โดยชาวบ้านเชื่อว่าโบราณวัตถุชิ้นนี้เป็นส่วนหนึ่งของวัดพระธาตุนกแซว วัดโบราณที่เคยตั้งอยู่บริเวณดังกล่าว
ล้อมพื้นที่ ขุดเจดีย์เก่า บ่งชี้แหล่งอารยธรรมโบราณ
บริเวณที่พบวัตถุโบราณ มีการล้อมปิดพื้นที่โดยผู้รับเหมาก่อสร้าง พร้อมติดป้ายห้ามบุคคลภายนอกเข้า อย่างไรก็ตาม ชาวบ้านในพื้นที่ได้สังเกตเห็นการขุดเจาะด้วยรถแบ็กโฮ และพบหลุมที่คาดว่าใช้เตรียมวางหม้อรางรถไฟ
เมื่อชาวบ้านสำรวจเพิ่มเติมกลับพบเศษชิ้นส่วนเจดีย์ลักษณะเป็นหินทรายแกะสลัก ซึ่งยังคงความสมบูรณ์ของศิลปกรรม โดยเฉพาะยอดเจดีย์ทรง 7 ชั้น ที่มีลักษณะทางศิลปะล้านนาเด่นชัด สันนิษฐานว่าเป็นศิลปะจากยุคพุทธศตวรรษที่ 17–18
พระสงฆ์และชาวบ้านร่วมใจ พิธีสูตรถอนก่อนนำไปเก็บรักษา
พระสงฆ์ ผู้นำชุมชน และชาวบ้านในตำบลท่าวังทอง ได้ร่วมกันประกอบพิธีสูตรถอนตามแบบล้านนาโบราณ เพื่อแสดงความเคารพต่อโบราณวัตถุ ก่อนจะทำการขนย้ายชิ้นส่วนที่พบไปยังวัดเจดีย์งาม เพื่อเก็บรักษาและเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ด้านประวัติศาสตร์ท้องถิ่นต่อไป
พระครูประจักษ์ เจ้าอาวาสวัดเจดีย์งาม ระบุว่า ชาวบ้านรู้สึกห่วงใยโบราณสถานในพื้นที่ที่อาจจะสูญหายไปกับการก่อสร้างทางรถไฟ โดยไม่ผ่านกระบวนการสำรวจที่เหมาะสม จึงร่วมมือกันขุดค้นและแจ้งเจ้าหน้าที่อย่างเร่งด่วน
กรมศิลปากรเข้าตรวจสอบเบื้องต้น สั่งชะลอการก่อสร้าง
หลังได้รับแจ้งจากประชาชน กรมศิลปากรโดยสำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่ ได้ส่งเจ้าหน้าที่ลงพื้นที่ตรวจสอบทันที และยืนยันว่าโบราณวัตถุที่พบมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และควรได้รับการอนุรักษ์
ขณะนี้ได้มีคำสั่งให้การรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.) หยุดการก่อสร้างชั่วคราวในจุดดังกล่าว เพื่อเปิดทางให้กรมศิลป์ทำการสำรวจทางโบราณคดีอย่างละเอียด โดยจะร่วมมือกับชุมชนในกระบวนการเก็บข้อมูลและศึกษาเชิงลึกต่อไป
แนวรถไฟรุกที่นาเอกชน ชาวบ้านตั้งข้อกังวล
พื้นที่ที่มีการขุดพบยอดเจดีย์นั้น เดิมเป็นที่นาของชาวบ้านซึ่งมีเอกสารสิทธิ์อย่างถูกต้อง แต่ถูกเวนคืนโดยการรถไฟฯ เพื่อใช้ในการวางรางรถไฟสายใหม่ สร้างความกังวลให้กับชาวบ้านว่า อาจมีโบราณสถานอีกจำนวนมากที่ยังไม่ได้รับการสำรวจ
ชาวบ้านบางรายให้ข้อมูลว่า วัดพระธาตุนกแซวในอดีตเคยเป็นศูนย์กลางศาสนาของชุมชน มีอายุยาวนานกว่าศตวรรษ และคาดว่ามีซากวัดหรืออุโบสถฝังอยู่ใต้ดิน หากไม่มีการสำรวจอย่างรอบคอบ โบราณสถานเหล่านี้อาจถูกทำลายโดยไม่ตั้งใจ
ข้อเสนอจากภาคประชาชน-ขอร่วมเป็นกรรมการสำรวจ
ภาคประชาชนเสนอให้กรมศิลปากรตั้งคณะกรรมการร่วมสำรวจ โดยให้มีตัวแทนจากชาวบ้าน ผู้นำชุมชน และภาควิชาการเข้าร่วม เพื่อให้การทำงานมีความโปร่งใส และสามารถเก็บรักษามรดกทางวัฒนธรรมท้องถิ่นไว้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
พระสงฆ์ในพื้นที่ระบุว่า ความร่วมมือระหว่างรัฐและประชาชนจะทำให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยไม่ทำลายรากเหง้าทางวัฒนธรรมของชุมชนดั้งเดิม
ความคิดเห็นจากสองฝ่าย
ฝ่ายชาวบ้านและภาคอนุรักษ์
ชี้ว่า การขุดเจดีย์และพบโบราณสถานในแนวรถไฟครั้งนี้สะท้อนถึงความจำเป็นในการสำรวจโบราณคดีก่อนเริ่มก่อสร้างโครงการขนาดใหญ่ พวกเขาเรียกร้องให้ทุกโครงการพัฒนาระดับชาติให้ความสำคัญกับมรดกทางวัฒนธรรมอย่างเป็นระบบ
นอกจากนี้ ยังเสนอให้กรมศิลปากรและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจัดทำแผนผังโบราณสถานร่วมกับชุมชน และจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นหรือศูนย์เรียนรู้ เพื่อให้เยาวชนได้ศึกษาและซึมซับประวัติศาสตร์ของบ้านตนเอง
ฝ่ายหน่วยงานรัฐและโครงการรถไฟ
ยืนยันว่าได้ปฏิบัติตามขั้นตอนทางกฎหมาย โดยการเวนคืนที่ดินและเตรียมการก่อสร้างได้ผ่านกระบวนการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) แล้ว อย่างไรก็ตาม หน่วยงานพร้อมรับฟังและปรับแผนงาน หากพบว่าในพื้นที่มีหลักฐานโบราณสถานที่สำคัญ พร้อมทั้งให้ความร่วมมือกับกรมศิลปากรในการหยุดงานชั่วคราวเพื่อศึกษาข้อมูลอย่างละเอียด
สถิติที่เกี่ยวข้องกับข่าว
- วันที่พบยอดเจดีย์โบราณ: 25 มีนาคม 2568
- ลักษณะเจดีย์: เจดีย์ 7 ชั้น หินทรายแกะสลัก ศิลปะล้านนา
- พื้นที่ตั้ง: บ้านเจดีย์งาม – บ้านสันป่าเป้า ตำบลท่าวังทอง อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา
- แนวทางรถไฟที่เกี่ยวข้อง: โครงการรถไฟทางคู่ สายเด่นชัย–เชียงราย
- หน่วยงานรับผิดชอบ: การรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.)
- หน่วยงานสำรวจโบราณคดี: กรมศิลปากร สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่
- พื้นที่ที่เวนคืน: ที่นามีเอกสารสิทธิ์ของชาวบ้าน
- ความคืบหน้าล่าสุด: หยุดการก่อสร้างชั่วคราว รอการสำรวจเต็มรูปแบบจากกรมศิลป์
เครดิตภาพและข้อมูลจาก :
- รายงานภาคสนามจากผู้สื่อข่าวท้องถิ่น จังหวัดพะเยา
- ข้อมูลจากสมาคมอนุรักษ์วัฒนธรรมล้านนา
- สำนักงานศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่
- ข้อมูลโครงการจากการรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.)