กิจกรรมหลากหลายสะท้อนวิถีล้านนา

ภายในงานประกอบด้วยกิจกรรมที่แสดงถึงเอกลักษณ์วัฒนธรรมล้านนา อาทิ การแสดงศิลปะและวัฒนธรรมฟ้อนแสนปี “อุ่นเมืองเชียงราย” ขบวนแห่สระเกล้าดำหัว พิธีส่งเคราะห์แบบล้านนา สรงน้ำพระพุทธรูป พิธีสระเกล้าดำหัวผู้อาวุโสและผู้มีเกียรติ การแสดงแสงสีเสียง “เล่าเรื่องเมืองเชียงแสน” กิจกรรมถนนวัฒนธรรมสายน้ำ 3 แผ่นดิน การแสดงดนตรีจากศิลปินล้านนา นิทรรศการมีชีวิต ตลาดวัฒนธรรมวิถีชุมชนเมืองเชียงแสน บูธแสดงสินค้าทางวัฒนธรรม (CPOT) และกิจกรรมการประกวดเทพบุตรเจียงแสนหลวง ประจำปี 2568

สืบสานคุณค่าสงกรานต์ล้านนา

นายสถาพร เที่ยงธรรม กล่าวย้ำว่า งานนี้จัดขึ้นเพื่ออนุรักษ์ สืบทอด และเผยแพร่ประเพณีสงกรานต์ล้านนา ซึ่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่มีคุณค่าต่อครอบครัว ชุมชน และสังคมไทย โดยเน้นการสร้างความรักความอบอุ่นในครอบครัว ความสามัคคีในชุมชน และส่งเสริมเศรษฐกิจในพื้นที่ผ่านกิจกรรมทางวัฒนธรรมต่างๆ ที่จัดขึ้น

การจัดงานภายใต้แนวคิดสงกรานต์ระดับโลก

สำหรับปีนี้ กระทรวงวัฒนธรรม กรมส่งเสริมวัฒนธรรม ร่วมกับภาคีเครือข่าย จัดงาน “เย็นทั่วหล้า มหาสงกรานต์” ทั่วประเทศ ภายใต้แนวคิด “สงกรานต์บ้านฉัน สีสันแบบไทย สุขไกลทั่วโลก Once in a Lifetime : Experience Songkran in Thailand” เพื่อยกระดับประเพณีสงกรานต์ให้เป็นงานระดับโลก ซึ่งจะช่วยดึงดูดนักท่องเที่ยวจากทั่วโลกมายังประเทศไทย

ความร่วมมือทุกภาคส่วนสู่ความสำเร็จ

งานนี้เกิดขึ้นจากการบูรณาการความร่วมมือจากหลายภาคส่วน ทั้งภาครัฐ เอกชน และประชาชนในจังหวัดเชียงราย ส่งผลให้เกิดการกระตุ้นเศรษฐกิจในพื้นที่ ช่วยให้ชุมชนมีรายได้เพิ่มขึ้นและสร้างความยั่งยืนทางวัฒนธรรมท้องถิ่น

นายสถาพร เที่ยงธรรม ได้กล่าวปิดท้ายงานว่า ประเพณีสงกรานต์ไม่ได้เป็นเพียงแค่เทศกาลแห่งความสนุกสนานเท่านั้น แต่ยังเป็นการสะท้อนถึงรากฐานของสังคมไทยในการเคารพผู้อาวุโส ความสามัคคีในชุมชน และความยั่งยืนของวัฒนธรรมที่สืบทอดมายาวนาน

สถิติที่เกี่ยวข้องและข้อมูลอ้างอิง

จากข้อมูลของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ปีที่ผ่านมา งานสงกรานต์สามารถดึงดูดนักท่องเที่ยวเข้าร่วมงานทั่วประเทศมากกว่า 3 ล้านคน สร้างรายได้ทางเศรษฐกิจกว่า 20,000 ล้านบาท และคาดว่าปีนี้นักท่องเที่ยวจะเพิ่มขึ้นไม่น้อยกว่า 15% (ที่มา: การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย, 2567)

พิธีทำบุญตักบาตร รับปีใหม่เมืองอย่างสงบและงดงาม

ภายหลังจากการอัญเชิญพระพุทธสิหิงค์ ได้มีการจัดพิธีทำบุญตักบาตรพระสงฆ์ ซึ่งได้รับเมตตาจากพระเดชพระคุณ พระรัตนมุนี ที่ปรึกษาเจ้าคณะจังหวัดเชียงราย วัดพระแก้ว พระอารามหลวง นำคณะพระภิกษุสงฆ์ออกบิณฑบาต โดยมี นายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย เป็นประธานฝ่ายฆราวาส พร้อมด้วย นางสินีนาฎ ทองสุข นายกเหล่ากาชาดจังหวัดเชียงราย รองผู้ว่าราชการจังหวัด หัวหน้าส่วนราชการ ข้าราชการ ประชาชน และนักท่องเที่ยว ร่วมกันทำบุญตักบาตร เพื่อความเป็นสิริมงคลในการเริ่มต้นปีใหม่

บรรยากาศของพิธีเป็นไปด้วยความสงบ เรียบง่าย แต่เปี่ยมไปด้วยความศรัทธา สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิตและความผูกพันที่ชาวเชียงรายมีต่อพระพุทธศาสนาอย่างแนบแน่น

การมีส่วนร่วมของประชาชนและบทบาทของเทศบาลในการอนุรักษ์วัฒนธรรม

งานประเพณีปี๋ใหม่เมืองครั้งนี้ ได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในท้องถิ่น ไม่ว่าจะเป็นโรงเรียนในสังกัดเทศบาลนครเชียงราย หน่วยงานวัฒนธรรม ภาคประชาชน และภาคเอกชน ที่ร่วมกันจัดกิจกรรมอนุรักษ์วัฒนธรรมล้านนาอย่างครบถ้วน ทั้งการประดับตุงแบบโบราณ การจัดขบวนแห่ การแสดงฟ้อนรำ และการสรงน้ำพระในวัดต่าง ๆ

เทศบาลนครเชียงรายยังได้ร่วมกับโรงเรียนในสังกัดจัดกิจกรรมเรียนรู้ประเพณีปี๋ใหม่เมืองให้แก่เยาวชน ส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนมีความเข้าใจในรากเหง้าทางวัฒนธรรม และเกิดความภาคภูมิใจในอัตลักษณ์ท้องถิ่น

วัฒนธรรมล้านนาคือหัวใจของสงกรานต์เชียงราย

แม้ในปัจจุบันเทศกาลสงกรานต์ในหลายพื้นที่ของประเทศไทยจะถูกมองว่าเป็นเพียงเทศกาลเล่นน้ำและการท่องเที่ยว แต่จังหวัดเชียงรายยังคงรักษา “หัวใจ” ของเทศกาลนี้ไว้ได้อย่างมั่นคง ผ่านพิธีกรรม พุทธศาสนา และประเพณีท้องถิ่นที่ลึกซึ้ง

“ป๋าเวณีปี๋ใหม่เมือง” ไม่เพียงแต่เป็นการเฉลิมฉลองปีใหม่แบบล้านนาเท่านั้น แต่ยังเป็นช่วงเวลาแห่งการทบทวนตนเอง การอธิษฐาน การแสดงความเคารพต่อผู้ใหญ่ และการขอขมาลาโทษซึ่งกันและกัน ตลอดจนการสืบสานมรดกภูมิปัญญาที่ส่งต่อมาหลายร้อยปี

ข้อมูลสถิติที่เกี่ยวข้อง และแหล่งอ้างอิง

• จากรายงานของสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดเชียงราย ปี 2567 ระบุว่า ในเทศกาลสงกรานต์มีประชาชนร่วมกิจกรรมสรงน้ำพระพุทธสิหิงค์ ณ เทศบาลนครเชียงรายกว่า 12,000 คน
• ข้อมูลจากกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม ปี 2566 พบว่า จังหวัดเชียงรายเป็น 1 ใน 5 จังหวัดที่มีการจัดกิจกรรมอนุรักษ์ประเพณีสงกรานต์ที่ได้รับความนิยมสูงสุดในภาคเหนือ
• สำนักงานสถิติแห่งชาติ รายงานว่า ช่วงสงกรานต์ปี 2567 เชียงรายมีนักท่องเที่ยวเดินทางเข้ามากว่า 97,000 คน สร้างรายได้รวมกว่า 238 ล้านบาท

เป้าหมายเพื่ออนุรักษ์และพัฒนาแหล่งเรียนรู้ประวัติศาสตร์

หนึ่งในวัตถุประสงค์หลักของการจัดงาน “ข่วงผญ๋า ห้าก้อนเส้า” คือการระดมทุนเพื่อ ปรับปรุงอาคารที่ว่าการอำเภอเทิง (หลังเก่า) ให้กลายเป็น พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์เมืองเทิง ซึ่งจะกลายเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ของคนรุ่นใหม่ และจุดหมายด้านวัฒนธรรมของนักท่องเที่ยว ทั้งในระดับจังหวัดและภูมิภาค

เสียงสะท้อนจากชุมชน – เสียงจากสองมุมมอง

ฝ่ายหนึ่ง โดยเฉพาะผู้นำชุมชนและภาควัฒนธรรมท้องถิ่น เห็นว่าการจัดกิจกรรมนี้เป็นการ “สร้างรากฐานทางวัฒนธรรม” ที่มั่นคงและยั่งยืน ถือเป็นแบบอย่างให้กับพื้นที่อื่น ๆ ในการนำทุนวัฒนธรรมมาพัฒนาเป็นทุนทางเศรษฐกิจที่เชื่อมโยงกับการท่องเที่ยว

อีกฝ่ายหนึ่ง ซึ่งรวมถึงกลุ่มนักพัฒนาในพื้นที่ แสดงความเห็นว่า แม้กิจกรรมจะดี แต่ควรมีการติดตามและประเมินผลเชิงประจักษ์ เช่น จำนวนผู้เข้าชมพิพิธภัณฑ์ รายได้ที่เกิดจากกิจกรรมวัฒนธรรม หรือความต่อเนื่องของโครงการ เพื่อให้การลงทุนในด้านนี้ตอบโจทย์ด้านสังคมและเศรษฐกิจจริง

สถิติเกี่ยวกับการพัฒนาวัฒนธรรมท้องถิ่น

จากรายงานของ สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดเชียงราย ปี 2566 และข้อมูลจาก กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม พบว่า:

• จังหวัดเชียงรายมี หมู่บ้านวัฒนธรรมกว่า 160 แห่ง
• มีโครงการอนุรักษ์วัฒนธรรมเชิงพื้นที่มากกว่า 80 โครงการต่อปี
• อำเภอเทิงมีแหล่งวัฒนธรรมที่ขึ้นทะเบียนแล้ว 15 แห่ง และแหล่งภูมิปัญญาท้องถิ่นกว่า 30 รายการ
• องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในเชียงรายจัดสรรงบส่งเสริมวัฒนธรรมเฉลี่ย 12 ล้านบาท/ปี
• โครงการแปลงศูนย์ราชการเก่าเป็นพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทยได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นกว่า 25% ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา

(ที่มา: สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดเชียงราย, กรมส่งเสริมวัฒนธรรม, สำนักงานสถิติแห่งชาติ)

ข้อเสนอแนะเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน

• ควรจัดให้มี “ฐานข้อมูลกลาง” ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่นในแต่ละตำบล
• ขยายผลกิจกรรม “ข่วงผญ๋า” ไปยังโรงเรียน เพื่อปลูกฝังความภาคภูมิใจตั้งแต่ระดับเยาวชน
• ส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภาคประชาชน ภาครัฐ และภาคเอกชน ในการบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์
• พัฒนาช่องทางสื่อสารสมัยใหม่ เช่น Virtual Museum และ QR Code สำหรับนิทรรศการ
• ประเมินผลกิจกรรมวัฒนธรรมด้วยเครื่องมือที่สามารถวัดผลด้านเศรษฐกิจและสังคมได้

สรุปภาพรวมอย่างเป็นกลาง

งาน “ข่วงผญ๋า ห้าก้อนเส้า” ครั้งที่ 1 นับเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญในการรื้อฟื้นและสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวอำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย โดยมีเป้าหมายในการอนุรักษ์วัฒนธรรม พร้อมทั้งพัฒนาอาคารประวัติศาสตร์ให้เป็นแหล่งเรียนรู้ร่วมสมัย

ในมุมหนึ่ง ประชาชนต่างภาคภูมิใจและยินดีที่ชุมชนได้มีเวทีแสดงออกถึงอัตลักษณ์ของตน ในขณะที่อีกมุมหนึ่ง เสนอให้มีกลไกตรวจสอบ ประเมินผล และต่อยอดโครงการให้ยั่งยืนในระยะยาว

การพัฒนาวัฒนธรรมจึงควรเป็น “งานร่วมคิด ร่วมทำ ร่วมรับผิดชอบ” ของทุกภาคส่วน เพื่อให้คุณค่าแห่งภูมิปัญญาท้องถิ่นมิได้หยุดอยู่เพียงในงานเฉลิมฉลอง แต่ยังคงสืบทอดเป็นมรดกให้คนรุ่นหลังต่อไป

ททท. เชียงราย ตั้งเป้า 3,000 คนตลอดเดือน

การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานเชียงราย คาดการณ์ว่า กิจกรรม “สงกรานต์ ตานตุง กลางเวียงเชียงราย” จะมีนักท่องเที่ยวเข้าร่วมไม่ต่ำกว่า 3,000 คนตลอดทั้งเดือน โดยเฉพาะในช่วงวันหยุดยาวและวันสงกรานต์ระหว่างวันที่ 13-15 เมษายน ซึ่งคาดว่าจะเป็นช่วงที่มีนักท่องเที่ยวหนาแน่นที่สุด

การกระตุ้นการเดินทางท่องเที่ยวในช่วงนอกฤดูกาลเช่นนี้ ยังเป็นหนึ่งในยุทธศาสตร์ของ ททท. ในการกระจายรายได้ ลดความแออัดในเมืองท่องเที่ยวยอดนิยม และส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน

เสียงสะท้อนจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง

ฝั่งผู้ประกอบการท่องเที่ยวในตัวเมืองเชียงราย ให้ความเห็นว่า การจัดกิจกรรมสงกรานต์ตลอดเดือนมีส่วนอย่างมากในการเพิ่มยอดผู้เข้าพักโรงแรม ร้านอาหาร และการใช้จ่ายโดยรวม โดยเฉพาะการจัดงานในพื้นที่ที่มีความสำคัญทางวัฒนธรรมอย่างวัดกลางเวียง ถือเป็นจุดขายที่ทรงพลัง

ในขณะเดียวกัน มีบางฝ่ายที่แสดงความเป็นห่วงเกี่ยวกับการรักษาความสะอาดในพื้นที่จัดงาน และปัญหาการจราจรที่อาจเกิดขึ้นในบางช่วงเวลา พร้อมเรียกร้องให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพิ่มมาตรการรองรับ

การมีส่วนร่วมของชุมชนคือหัวใจสำคัญ

กิจกรรมในครั้งนี้นอกจากจะส่งเสริมการท่องเที่ยวแล้ว ยังเน้นการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน ไม่ว่าจะเป็นพระสงฆ์ ชาวบ้าน กลุ่มเยาวชน และผู้ประกอบการท้องถิ่น ที่มาช่วยกันจัดตกแต่งสถานที่ สร้างสรรค์กิจกรรม และให้การต้อนรับนักท่องเที่ยวด้วยรอยยิ้มและความภาคภูมิใจในวัฒนธรรมของตน

บรรยากาศโดยรวมของกิจกรรมเป็นไปอย่างอบอุ่นและมีชีวิตชีวา สะท้อนให้เห็นถึงความร่วมมือที่เข้มแข็งระหว่างหน่วยงานรัฐและภาคประชาชน

ข้อมูลสถิติการท่องเที่ยวจังหวัดเชียงราย

จากรายงานของสำนักงานการท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดเชียงราย ปี 2566 พบว่า

• เชียงรายมีนักท่องเที่ยวรวมกว่า 2.3 ล้านคน ตลอดทั้งปี
• รายได้จากการท่องเที่ยวรวมประมาณ 11,700 ล้านบาท
• ช่วงไฮซีซั่น (พ.ย. – ม.ค.) เป็นช่วงที่มีนักท่องเที่ยวมากที่สุด
• ช่วงโลว์ซีซั่น (เม.ย. – มิ.ย.) นักท่องเที่ยวน้อยลงราว 40%

กิจกรรม “สงกรานต์ ตานตุง กลางเวียงเชียงราย” จึงถือเป็นโครงการนำร่องสำคัญที่ช่วยพลิกฟื้นเศรษฐกิจในช่วงที่นักท่องเที่ยวลดลงตามฤดูกาล

บทสรุป: ประเพณีสงกรานต์คือพลังของการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม

กิจกรรม “สงกรานต์ ตานตุง กลางเวียงเชียงราย” เป็นตัวอย่างของการนำประเพณีท้องถิ่นมาผสานกับแนวทางการส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างสร้างสรรค์ ช่วยยกระดับมูลค่าทางวัฒนธรรมและเศรษฐกิจในพื้นที่อย่างมีนัยสำคัญ

จากมุมมองผู้สนับสนุน กิจกรรมนี้ช่วยดึงดูดนักท่องเที่ยว สร้างรายได้ กระจายความเจริญ และสืบสานวัฒนธรรมที่ใกล้เลือนหาย

ในขณะที่ฝั่งที่มีความกังวล ก็ต้องการให้มีการบริหารจัดการที่ดีขึ้น เพื่อไม่ให้เกิดผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของคนในพื้นที่

ในภาพรวม กิจกรรมในลักษณะนี้จึงควรดำเนินไปด้วยความสมดุล ระหว่างการส่งเสริมเศรษฐกิจ การอนุรักษ์วัฒนธรรม และความยั่งยืนของชุมชน

ความสำคัญของกิจกรรม

กิจกรรม “ศิลปากรสัญจรครั้งที่ 5” มีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม สร้างความตระหนักในคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรมในกลุ่มคนรุ่นใหม่ และเสริมสร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และชุมชนในการอนุรักษ์และพัฒนาวัฒนธรรมล้านนา

เสียงสะท้อนจากผู้เข้าร่วม

นายพิสันต์ จันทร์ศิลป์ วัฒนธรรมจังหวัดเชียงราย กล่าวว่า “กิจกรรมนี้นับเป็นโอกาสดีที่ประชาชนในพื้นที่จะได้เรียนรู้และภาคภูมิใจในประวัติศาสตร์ของตนเอง พร้อมทั้งสร้างแรงบันดาลใจให้เกิดการอนุรักษ์วัฒนธรรมล้านนาให้คงอยู่สืบไป”

ความร่วมมือในอนาคต

เทศบาลตำบลเวียงได้วางแผนที่จะสานต่อความร่วมมือกับกรมศิลปากรและวัฒนธรรมจังหวัดเชียงรายในการจัดกิจกรรมลักษณะนี้อย่างต่อเนื่อง เพื่อผลักดันการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม และเสริมสร้างเศรษฐกิจชุมชนให้เติบโตอย่างยั่งยืน

กิจกรรมดังกล่าวเป็นตัวอย่างของความสำเร็จในการอนุรักษ์และส่งเสริมวัฒนธรรมพื้นบ้านล้านนา สะท้อนถึงความงดงามของมรดกทางวัฒนธรรมที่คนไทยทุกคนควรภาคภูมิใจและร่วมกันรักษาไว้ให้ยั่งยืนต่อไป