วิกฤตความหลากหลายทางชีวภาพของโลก: มุมมองเชิงสถิติและแนวทางแก้ไขในที่ประชุม COP16

เมื่อวันที่ 28 ตุลาคม 2567 รายงานจาก The Japan Times เผยถึงข้อมูลที่ชี้ว่าวิกฤตความหลากหลายทางชีวภาพบนโลกกำลังเลวร้ายลงอย่างต่อเนื่อง โดยผู้เชี่ยวชาญระบุว่ามนุษย์คือปัจจัยหลักที่ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศทั้งบนบกและในทะเล ซึ่งส่งผลให้ประชุม COP16 ว่าด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ ณ เมืองกาลี ประเทศโคลอมเบีย เข้าสู่สัปดาห์ที่สอง โดยมุ่งประเมินความก้าวหน้าและกำหนดเป้าหมายใหม่เพื่อยับยั้งและฟื้นฟูธรรมชาติภายในปี 2573 ตามกรอบ Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework ที่ได้ลงนามไว้เมื่อสองปีก่อน

วิกฤตเชิงสถิติ: การเสื่อมโทรมของมหาสมุทรและพื้นผิวโลก

จากข้อมูลของ IPBES หน่วยงานวิทยาศาสตร์และนโยบายระดับรัฐบาลระหว่างประเทศด้านความหลากหลายทางชีวภาพพบว่า พื้นที่บนผิวโลกกว่าสามในสี่ถูกเปลี่ยนแปลงไปอย่างมีนัยสำคัญ และสองในสามของมหาสมุทรได้รับผลกระทบจากการบริโภคของมนุษย์ที่ไร้ขีดจำกัด นอกจากนี้ยังพบว่า พื้นที่ชุ่มน้ำในแผ่นดินลดลงกว่า 1 ใน 3 ตั้งแต่ปี 2513 ถึง 2558 ซึ่งเร็วกว่าอัตราการลดลงของป่าไม้ถึงสามเท่า รายงานของ IPBES ยังระบุว่าการเสื่อมโทรมของดินที่เกิดจากกิจกรรมของมนุษย์กระทบต่อความเป็นอยู่ของผู้คนอย่างน้อย 3.2 พันล้านคน และการฟื้นฟูสภาพธรรมชาติจะให้ผลลัพธ์ที่คุ้มค่าอย่างน้อย 10 เท่าของต้นทุนในการดำเนินการ

หนึ่งในเป้าหมายหลักของกรอบความหลากหลายทางชีวภาพ Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework คือ การฟื้นฟูพื้นที่ดินที่เสื่อมโทรม พื้นที่น้ำในแผ่นดิน พื้นที่ชายฝั่งทะเล และระบบนิเวศทางทะเลให้ได้ 30% ภายในปี 2573

ความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ของสายพันธุ์นับล้าน

จากการประเมินขององค์การสหภาพนานาชาติเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ (IUCN) พบว่าสายพันธุ์พืชและสัตว์มากกว่าหนึ่งในสี่กำลังเผชิญกับความเสี่ยงที่จะสูญพันธุ์ และจากรายงานของ IPBES ระบุว่าสายพันธุ์จำนวนถึงหนึ่งล้านสายพันธุ์กำลังตกอยู่ในอันตราย โดยเฉพาะแมลงผสมเกสรที่มีบทบาทสำคัญในการขยายพันธุ์พืชและให้ผลผลิตทางการเกษตรถึงสามในสี่ของอาหารที่มนุษย์บริโภค

นอกจากนี้ ปะการังซึ่งเป็นที่พึ่งพิงของชีวิตกว่า 850 ล้านคนที่ทำอาชีพเกี่ยวกับทะเลก็เป็นอีกตัวอย่างหนึ่งที่น่ากังวล ปะการังเหล่านี้มีแนวโน้มที่จะหายไปหากอุณหภูมิโลกสูงขึ้นเกิน 2 องศาเซลเซียสจากระดับก่อนยุคอุตสาหกรรม อุณหภูมินี้เป็นเกณฑ์ที่โลกพยายามไม่ให้เกินตามข้อตกลงปารีส ปี 2558 เพื่อลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่เป็นสาเหตุของภาวะโลกร้อน

“ดร.ธรณ์ชี้โลกร้อนแรงขึ้นแม้ไม่มีเอลนีโญ ผลกระทบชัดเจนทั้งบนบกและทะเล”

ดร.ธรณ์เผยข้อมูลโลกร้อนขึ้นแม้ไม่มีเอลนีโญ

เมื่อวันที่ 26 ตุลาคม 2567 ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ รองคณบดีคณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โพสต์ข้อความในเฟซบุ๊ก “Thon Thamrongnawasawat” ระบุถึงสถานการณ์โลกร้อนที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว แม้ในช่วงนี้ไม่มีปรากฏการณ์เอลนีโญเข้ามาเสริมให้ร้อนยิ่งขึ้น แต่ผลการวิจัยจาก NOAA ชี้ให้เห็นว่า เดือนกันยายนที่ผ่านมามีพื้นที่บนโลกถึง 11% ที่สร้างสถิติอุณหภูมิสูงสุด โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชีย เช่น ญี่ปุ่น และเกาหลีใต้ ซึ่งพบว่าความหนาวมาช้ากว่าปกติ

สีแดงบนแผนที่สะท้อนสภาพอากาศรุนแรง

ดร.ธรณ์ยกตัวอย่างถึงสีบนแผนที่อุณหภูมิว่า พื้นที่สีแดงบ่งบอกถึงอุณหภูมิที่ร้อนจัดจนสร้างสถิติใหม่ ส่วนพื้นที่ในประเทศไทยนั้นก็ประสบกับสภาพอากาศร้อนมากในเดือนตุลาคมที่เคยเป็นช่วงฤดูหนาวของไทย ดร.ธรณ์แสดงความกังวลว่า โลกกำลังมุ่งสู่อนาคตที่ฤดูหนาวจะมาสั้นและเป็นแค่ช่วงสั้น ๆ โดยอุณหภูมิหนาวจะไม่ต่อเนื่องเหมือนในอดีต เช่น ในกรุงเทพฯ ที่เคยมีอากาศเย็นต่อเนื่องหลายสัปดาห์ แต่ปัจจุบันเหลือเพียงไม่กี่วัน