จากทุ่งนาสู่เมืองแห่งการเรียนรู้: เทศบาลนครเชียงราย ดัน 2 นโยบายใหญ่ ‘อาหารปลอดภัย-การเรียนรู้ตลอดชีวิต’ ปลุกวิถีชีวิตดั้งเดิม หวังสร้างชุมชนยั่งยืน

เชียงราย, 1 สิงหาคม 2568 – ในห้วงเวลาที่หลายเมืองทั่วโลกเร่งเครื่องสู่การเป็นมหานครแห่งเทคโนโลยีและดิจิทัล เทศบาลนครเชียงรายกลับเลือกเดินทางในแนวทางที่แตกต่าง คือการหวนคืนสู่วิถีชุมชนดั้งเดิม อาศัยภูมิปัญญาท้องถิ่นมาเป็นรากฐานพัฒนาคุณภาพชีวิตและสร้างอนาคตที่ยั่งยืน โดยการขับเคลื่อน 2 นโยบายสำคัญ “เชียงรายต้นแบบเมืองอาหารปลอดภัย” และ “เครือข่ายเมืองแห่งการเรียนรู้นครเชียงราย” ผ่านโครงการเสริมสร้างความยั่งยืนของการพัฒนานครเชียงรายในอนาคต (กิจกรรมการพัฒนาศักยภาพชุมชนด้วยวิถีชุมชน) ณ ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนดอยสะเก็น อำเภอเมืองเชียงราย เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2568 ที่ผ่านมา

บรรยากาศของงานเต็มไปด้วยความมีชีวิตชีวาและพลังของผู้คนกว่า 300 คน ภายใต้การนำของ นายวันชัย จงสุทธานามณี นายกเทศมนตรีนครเชียงราย ซึ่งเป็นผู้ขับเคลื่อนแนวคิด “เมืองน่าอยู่ ชุมชนยั่งยืน” ให้กลายเป็นความจริง ผ่านการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริงของประชาชน คณะผู้บริหารเทศบาล ครู นักเรียน และชาวบ้านที่ต่างพร้อมใจกันมา “ลงแขก” ทำกิจกรรมและเรียนรู้ร่วมกัน

“อาหารปลอดภัย” จากผืนนาสู่จานข้าว – ปลูกจิตสำนึกให้คนรุ่นใหม่

เทศบาลนครเชียงรายให้ความสำคัญกับ “ความมั่นคงทางอาหาร” (Food Security) อย่างยิ่งยวด มองว่าอาหารปลอดภัยไม่ใช่เพียงโครงการ แต่เป็นรากฐานของการสร้างคุณภาพชีวิต สุขภาพ และความยั่งยืนที่แท้จริง ภายหลังพิธีเปิด นายวันชัยนำคณะผู้บริหารและนักเรียนลงมือ “เกี่ยวข้าว” ในแปลงนา นำร่องให้เด็กๆ ได้สัมผัสและเข้าใจขั้นตอนการทำนาแบบดั้งเดิมตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ ตั้งแต่การเตรียมดิน การหว่าน การดูแลรักษา ไปจนถึงการเก็บเกี่ยว

กิจกรรมเชิงปฏิบัติการนี้ไม่เพียงทำให้เยาวชนเห็นความสำคัญของข้าวในฐานะอาหารหลักของคนไทย แต่ยังได้ตระหนักถึงคุณค่าของการกินอาหารที่ปลอดภัย ปราศจากสารเคมี และเรียนรู้ว่ากว่าข้าวสักเมล็ดจะมาถึงจาน ต้องผ่านกระบวนการและความร่วมแรงร่วมใจของคนในชุมชน

นอกจากนี้ ในกิจกรรมยังมีการปล่อยปลาในแหล่งน้ำชุมชน เพื่อสร้างสมดุลทางนิเวศและเป็นแหล่งโปรตีนสำคัญของครัวเรือน การสาธิตอาหารพื้นบ้านล้านนาและขนมโบราณ เปิดโอกาสให้ทุกเพศทุกวัยได้เรียนรู้ภูมิปัญญาในการแปรรูปวัตถุดิบท้องถิ่นและต่อยอดเป็นอาชีพเสริม สะท้อนการอนุรักษ์และส่งเสริมวัฒนธรรมอาหารที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะถิ่นอย่างแท้จริง

“เมืองแห่งการเรียนรู้” – สะพานเชื่อมปราชญ์กับเยาวชน สร้างพลเมืองคุณภาพ

เชียงรายตระหนักดีว่าการเรียนรู้ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงในห้องเรียน เทศบาลฯ จึงจัดตั้ง “โครงการเครือข่ายเมืองแห่งการเรียนรู้นครเชียงราย” ให้ชุมชนเป็นแหล่งเรียนรู้ขนาดใหญ่ และเยาวชนเป็นแกนกลางการขับเคลื่อน สะพานความรู้จากปราชญ์ชุมชนสู่คนรุ่นใหม่ สร้างพื้นที่สำหรับการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong Learning)

ภายในงาน มีกิจกรรมสร้างสรรค์ที่เปิดกว้าง เช่น การวาดภาพของดีในชุมชน การเรียนรู้การเพาะเห็ดในครัวเรือน การเลี้ยงปูนา (ไข่ไข่) และเวิร์กช็อปภูมิปัญญาท้องถิ่นหลากหลาย เพื่อปลูกฝังให้เด็กๆ รู้จักรักบ้านเกิด ภูมิใจในวัฒนธรรมตนเอง รวมถึงเปิดโอกาสให้ค้นพบความสามารถและอาชีพที่เหมาะสมกับตนเองในอนาคต

โครงการนี้ยังเน้นการมีส่วนร่วมระหว่างคนรุ่นเก่าและรุ่นใหม่ ถ่ายทอดความรู้-ทักษะจากประสบการณ์จริงผ่านการทำกิจกรรมร่วมกัน เป็นการลงทุนใน “ทุนมนุษย์” อันเป็นรากฐานของเมืองแห่งอนาคตอย่างแท้จริง

นโยบายท้องถิ่นที่สร้างความเปลี่ยนแปลงจากรากสู่ยอด

กรณีเทศบาลนครเชียงราย ถือเป็นตัวอย่างของการแก้ปัญหาอย่างบูรณาการและยั่งยืน (Holistic Approach) ที่ผสมผสานประเด็นเศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม สุขภาพ และการศึกษาเข้าด้วยกันอย่างกลมกลืน ความกล้าหาญในการหยิบยกภูมิปัญญาดั้งเดิมขึ้นมาสร้างคุณค่าใหม่ ตอบโจทย์การพัฒนาเมืองยุคใหม่ที่ต้องเผชิญความท้าทายจากความเปลี่ยนแปลงทั้งทางสังคมและสิ่งแวดล้อม

ในสายตาของนักวิเคราะห์ นโยบายทั้งสองดังกล่าวเป็นการตอบโจทย์ SDGs ขององค์การสหประชาชาติในเป้าหมายที่ 2 (ขจัดความหิวโหย) และ 4 (การศึกษาที่มีคุณภาพ) ผ่านการขับเคลื่อนด้วยกิจกรรมและการมีส่วนร่วมที่แท้จริง นอกจากนี้ ยังช่วยอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ ตลอดจนเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้สังคมท้องถิ่นสามารถรับมือกับการเปลี่ยนแปลงได้ดีขึ้น

 “เชียงรายโมเดล” – เดินช้ากว่าคนอื่น แต่มั่นคงกว่าด้วยรากเหง้า

การจัดกิจกรรมพัฒนาศักยภาพชุมชนในครั้งนี้ คือเครื่องพิสูจน์ว่าการพัฒนาอย่างยั่งยืนไม่จำเป็นต้องใช้เงินก้อนใหญ่เสมอไป แต่เริ่มต้นได้จากจุดเล็กๆ ใกล้ตัว ผ่านความร่วมมือของคนในชุมชนเอง และด้วยการวางรากฐานวิถีชีวิตและการเรียนรู้ที่ดี เมืองเชียงรายกำลังกลายเป็นต้นแบบ “เมืองที่น่าอยู่” ซึ่งทุกคนในสังคมสามารถเติบโตไปพร้อมกัน

ดังคำกล่าวของนายวันชัย จงสุทธานามณี ที่ว่า “เทศบาลนครเชียงรายจะเดินหน้าสนับสนุนโครงการที่บูรณาการวิถีชุมชนเข้ากับการเรียนรู้ตลอดชีวิต เพื่อให้เชียงรายเป็นเมืองที่น่าอยู่สำหรับทุกคนอย่างยั่งยืน” นี่คือพลังเล็กๆ ที่จะกลายเป็นแรงขับเคลื่อนอนาคตของเมืองและลูกหลานเชียงรายต่อไป