เวทีรับฟังความคิดเห็น “เขื่อนปากแบง” อ.เวียงแก่น จ.เชียงราย ชุมชนห่วงกระทบที่ดินทำกิน อาชีพ และสิ่งแวดล้อม กางกระบวนการมีส่วนร่วม ขณะที่ผู้แทนโครงการยืนยันแผนชดเชยหากเกิดผลกระทบในอนาคต

เชียงราย, 19 มิถุนายน 2568 – การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านพลังงานไฟฟ้าในภูมิภาคลุ่มน้ำโขง ยังคงเป็นประเด็นสำคัญที่ได้รับการติดตามอย่างใกล้ชิด ล่าสุด โครงการก่อสร้าง “เขื่อนปากแบง” ในแขวงอุดมไซ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) ซึ่งอยู่ห่างจากชายแดนไทยบริเวณอำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย ราว 97 กิโลเมตร ได้ก้าวเข้าสู่ช่วงของการชี้แจงข้อมูลและเวทีรับฟังความคิดเห็นของประชาชนในพื้นที่ที่คาดว่าจะได้รับผลกระทบโดยตรง

กระบวนการรับฟังความคิดเห็น เสียงประชาชนต้องมาก่อน

วันที่ 18 มิถุนายน 2568 ที่บ้านห้วยลึก อ.เวียงแก่น เวทีรับฟังความคิดเห็นโครงการเขื่อนปากแบง เปิดให้ชาวบ้านจากบ้านห้วยลึก บ้านแจมป๋อง (อ.เวียงแก่น) และบ้านดอนมหาวัน (อ.เชียงของ) ได้ร่วมแสดงความเห็นและข้อกังวลอย่างเสรี ชาวบ้านส่วนใหญ่แสดงความห่วงใยต่อความเสี่ยงจากการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำโขงที่อาจนำไปสู่น้ำท่วมพื้นที่การเกษตร ที่อยู่อาศัย ตลอดจนกระทบต่ออาชีพประมง และวิถีชีวิตของชุมชนลุ่มน้ำโขงตอนบนที่ต้องพึ่งพาแม่น้ำเป็นหลัก

หลายเสียงสะท้อนว่าการพัฒนาโครงการขนาดใหญ่เช่นนี้ควรเปิดเวทีอย่างต่อเนื่อง เพื่อรับฟังความเห็นโดยตรงจากคนในพื้นที่ ตลอดจนให้มีช่องทางเสนอข้อกังวลต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยตรง ซึ่งชุมชนเรียกร้องความชัดเจนเรื่องมาตรการชดเชยและเยียวยาหากเกิดผลกระทบที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้

ผู้แทนโครงการแจง เขื่อนปากแบงเป็น “เขื่อนทดน้ำ” ผลกระทบควบคุมได้

ในเวทีดังกล่าว ผู้แทนที่ปรึกษาโครงการฯ ชี้แจงว่าเขื่อนปากแบงเป็นเขื่อนประเภท “ทดน้ำ” ผลิตไฟฟ้า ไม่ใช่เขื่อนกักเก็บน้ำขนาดใหญ่ ระดับน้ำที่กักเก็บจะสูงสุดที่ 340 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลางในฤดูน้ำหลาก และ 335 เมตรในหน้าแล้ง พร้อมยืนยันว่าข้อมูลเบื้องต้นชี้ว่าระดับน้ำจะไม่ส่งผลกระทบต่อบ้านเรือนหรือทรัพย์สินของฝั่งไทย โดยกระบวนการศึกษาได้วางมาตรการรองรับไว้ หากภายหลังพบผลกระทบเกิดขึ้นกับที่ดินทำกินหรืออาชีพ ชุมชนจะได้รับการชดเชยที่เป็นธรรม

ประเด็นสารพิษในแม่น้ำโขงและสิ่งแวดล้อม – ข้อกังวลที่ต้องรับฟัง

ภาคประชาชนและเครือข่ายในพื้นที่ยังได้ตั้งคำถามถึงความเสี่ยงเรื่องสารพิษในแม่น้ำโขงที่อาจรุนแรงขึ้นจากโครงการก่อสร้างเขื่อน โดยเฉพาะตะกอนดิน โลหะหนัก หรือผลกระทบต่อสัตว์น้ำที่เป็นแหล่งอาหารและรายได้ของชุมชน ชาวบ้านและเครือข่ายจึงขอให้มีการศึกษาผลกระทบข้ามพรมแดน (Transboundary EIA) อย่างละเอียด โปร่งใส และเปิดโอกาสให้ทุกฝ่ายมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง

รายละเอียดโครงการ และสถานะการดำเนินงาน

โครงการเขื่อนปากแบงตั้งอยู่เหนือเมืองปากแบงราว 15 กิโลเมตร โดยมีแผนเริ่มก่อสร้างในเดือนตุลาคม 2568 เชื่อมต่อระบบไฟฟ้าเดือนมีนาคม 2575 และคาดว่าจะแล้วเสร็จในเดือนมิถุนายน 2576 ผู้ร่วมลงทุนคือ บริษัท China Datang Overseas Investment Co., Ltd. และ บริษัท กัลฟ์ เอ็นเนอร์จี ดีเวลลอปเมนท์ จำกัด (มหาชน) ขณะนี้อยู่ในขั้นตอนจัดทำรายงานผลกระทบข้ามพรมแดน หากแล้วเสร็จจะดำเนินการขอกู้เงินจากธนาคารพาณิชย์ของไทยต่อไป

กำหนดการเวทีรับฟังความคิดเห็นในพื้นที่

• 19 มิถุนายน 2568 เวลา 09.00-12.00 น. ที่ศาลาประชาคมหมู่บ้านแจมป๋อง / 13.00-16.00 น. ที่ศาลาประชาคมหมู่บ้านยายเหนือ
• 20 มิถุนายน 2568 เวลา 09.00-12.00 น. ที่ศาลาประชาคมหมู่บ้านห้วยเอียน / 13.00-16.00 น. ที่ศาลาประชาคมหมู่บ้านปากอิง
• 21 มิถุนายน 2568 เวลา 09.00-12.00 น. ที่ศาลาประชาคมหมู่บ้านดอนมหาวัน / 13.00-16.00 น. ที่ศาลาประชาคมหมู่บ้านปากอิงใต้

เวทีดังกล่าวถือเป็นช่องทางสำคัญในการสะท้อนความรู้สึกและข้อกังวลของประชาชนสู่การพัฒนาโครงการให้โปร่งใส และเคารพสิทธิชุมชน

บทวิเคราะห์และผลลัพธ์ของข่าว

การพัฒนาโครงการพลังงานไฟฟ้าในลุ่มน้ำโขงครั้งนี้ ไม่ได้ส่งผลแค่ระดับชาติแต่ยังขยายไปถึงรากฐานวิถีชีวิตและเศรษฐกิจของชุมชนข้ามแดน กระบวนการมีส่วนร่วมและการศึกษาผลกระทบข้ามพรมแดนจึงเป็นหัวใจสำคัญที่ทุกฝ่ายต้องใส่ใจอย่างยั่งยืน การสร้างเขื่อนเพื่อพลังงานอาจหมายถึงทางเลือกใหม่ของเศรษฐกิจไทยและภูมิภาค แต่ต้องไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง โดยเฉพาะชุมชนท้องถิ่นที่ต้องเป็นผู้ร่วมออกแบบอนาคตของตนเอง