เชียงรายวางมาตรการเข้มรับมือสถานการณ์น้ำ – ประชุมใหญ่ติดตามและเสริมแผนช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัย รับมือฝนตกหนัก-น้ำโขงล้นตลิ่งกลางปี 2568

เชียงราย, 2 กรกฎาคม 2568 – ที่ห้องประชุมอูหลง ชั้น 3 ศาลากลางจังหวัดเชียงราย นายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย พร้อมหัวหน้าส่วนราชการประจำจังหวัด ร่วมประชุมติดตามสถานการณ์น้ำและแนวทางการช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัย ผ่านระบบประชุมทางไกลออนไลน์ โดยมีนายประเสริฐ จันทรรวงทอง รองนายกรัฐมนตรี เป็นประธาน ซึ่งถือเป็นการประชุมสำคัญท่ามกลางสถานการณ์ฝนตกหนักที่เริ่มส่งผลกระทบหลายพื้นที่ในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

วางแผนรับมือสถานการณ์น้ำ – เสริมกำลังและอุปกรณ์ 24 ชั่วโมง

การประชุมครั้งนี้ ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายได้รายงานภาพรวมสถานการณ์อุทกภัยที่เกิดขึ้นในพื้นที่ พร้อมชี้แจงแนวทางการแก้ไขปัญหาและแผนการเตรียมความพร้อมรับมือกับความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในช่วงเดือนกรกฎาคม 2568 จังหวัดได้จัดเตรียมกำลังพล อุปกรณ์ เครื่องจักรกล และเครื่องมือสาธารณภัยให้พร้อมปฏิบัติงานตลอด 24 ชั่วโมง รวมถึงกำหนดพื้นที่เสี่ยงเฝ้าระวังพิเศษ เช่น โรงพยาบาล ท่าอากาศยาน สถานีผลิตไฟฟ้า-ประปา เพื่อให้การดำเนินงานสำคัญของจังหวัดไม่สะดุดในยามเกิดเหตุฉุกเฉิน

พร้อมกันนี้ยังได้วางแผนซ้อมรับมือสถานการณ์อุทกภัยร่วมกับศูนย์เฝ้าระวังและตอบโต้ภัยพิบัติเพื่อนพึ่ง (ภาฯ) และมหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย ระหว่างวันที่ 7–10 กรกฎาคม 2568 เพื่อเสริมสร้างความพร้อมและความร่วมมือของทุกภาคส่วนอย่างรอบด้าน

รัฐบาลสั่งการเข้ม – เน้นป้องกันล่วงหน้า แจ้งเตือนรวดเร็ว ครอบคลุมทุกมิติ

ในการประชุมระดับประเทศวันนี้ (2 กรกฎาคม 2568) นายประเสริฐ จันทรรวงทอง รองนายกรัฐมนตรี ในฐานะประธานกรรมการทรัพยากรน้ำแห่งชาติ ได้เน้นย้ำให้ทุกหน่วยงานทั้งในส่วนกลางและภูมิภาคติดตามสถานการณ์น้ำและความเสี่ยงอุทกภัยอย่างใกล้ชิด เตรียมกำลังพลและทรัพยากรพร้อมรองรับเหตุฉุกเฉินทุกมิติ พร้อมกับให้ความสำคัญกับการแจ้งเตือนประชาชนให้ทันเหตุการณ์และเร่งช่วยเหลือผู้ประสบภัยทันทีเมื่อเกิดเหตุ โดยได้สั่งการให้จังหวัดเสี่ยงต้องมีแผนรองรับสถานการณ์ที่ครอบคลุมทั้งด้านการป้องกัน รับมือ ฟื้นฟู และเยียวยา

นายประเสริฐได้เน้นการบูรณาการระหว่างหน่วยงานส่วนกลาง เช่น กระทรวงมหาดไทย กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทรวงคมนาคม กระทรวงสาธารณสุข กองทัพไทย กรมอุตุนิยมวิทยา กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กรมชลประทาน ฯลฯ กับพื้นที่จังหวัดต่าง ๆ โดยเฉพาะจังหวัดเชียงราย น่าน หนองคาย สกลนคร บึงกาฬ นครพนม และมุกดาหาร ที่มีความเสี่ยงสูงจากฝนตกหนัก น้ำท่วมฉับพลัน และน้ำโขงล้นตลิ่ง

มาตรการใหม่และแนวโน้มภัยพิบัติปี 2568

ที่ประชุมได้เน้นย้ำถึงมาตรการสำคัญ ได้แก่ การจัดตั้งศูนย์บริหารจัดการน้ำส่วนหน้าโดย สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ (สทนช.) เพื่อประสานข้อมูลพายุ ฝน และภัยพิบัติต่าง ๆ และแจ้งเตือนภัยล่วงหน้าอย่างน้อย 2-3 วัน ตรวจสอบและทดสอบระบบเตือนภัย รวมถึงใช้เทคโนโลยี Cell Broadcast (CB) ซึ่งเริ่มใช้งานในหลายพื้นที่เพื่อแจ้งเตือนภัยให้ประชาชนอย่างรวดเร็ว ขยายพื้นที่บริการให้ครอบคลุมทั่วประเทศ พร้อมทั้งเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับภัยพิบัติและแนวทางการรับมือให้ประชาชนอย่างต่อเนื่อง

ด้านการจัดการในพื้นที่ ได้มีการกำหนดมาตรการเร่งด่วน เช่น การแก้ไขสิ่งกีดขวางทางน้ำ ขุดลอกลำคลอง เตรียมเครื่องจักรกล อุปกรณ์ อากาศยาน เรือ และจัดตั้งศูนย์บัญชาการเหตุการณ์ รวมถึงพื้นที่อพยพ ศูนย์พักพิง อาหาร น้ำดื่ม และหน่วยแพทย์เคลื่อนที่ในกรณีฉุกเฉิน

วิเคราะห์สถานการณ์น้ำโขง – การเตรียมพร้อมของลุ่มน้ำสำคัญ

จากข้อมูลของ สทนช. และกรมชลประทาน ปริมาณน้ำในเขื่อนและอ่างเก็บน้ำหลักยังอยู่ในเกณฑ์ที่ควบคุมได้ เพราะมีการพร่องน้ำไว้ล่วงหน้าเพื่อลดผลกระทบ อย่างไรก็ตาม การประชุมได้รับทราบการคาดการณ์ว่าช่วงกรกฎาคม – สิงหาคม 2568 อาจเกิดสถานการณ์น้ำโขงล้นตลิ่ง โดยเฉพาะในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและตอนบนของภาคเหนือ จึงมีการบูรณาการกับหน่วยงานลุ่มน้ำโขงทั้งไทยและ สปป.ลาว เพื่อบริหารจัดการน้ำร่วมกัน ลดผลกระทบและเตรียมพร้อมรับมือเหตุการณ์ล่วงหน้า

สาระสำคัญและข้อสั่งการ – มุ่งฟื้นฟู เยียวยา และป้องกันความเสียหายซ้ำซ้อน

รองนายกรัฐมนตรีสั่งการให้กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยสำรวจความเสียหายของบ้านเรือนและทรัพย์สิน เพื่อเร่งดำเนินการจ่ายเงินชดเชยให้เร็วที่สุด พร้อมตั้งชุดเคลื่อนที่เร็วให้ความช่วยเหลือพื้นที่ห่างไกล โดยเน้นการทำงานร่วมกันของทุกภาคส่วนทั้งรัฐ เอกชน จิตอาสา และมูลนิธิอย่างมีประสิทธิภาพ

นางพัชรวีร์ สุวรรณิก รองเลขาธิการ สทนช. กล่าวเสริมว่า สภาพอากาศโดยกรมอุตุนิยมวิทยาคาดการณ์ว่าในช่วงวันที่ 2-6 กรกฎาคม และ 10-14 กรกฎาคม จะมีฝนเพิ่มขึ้นและฝนตกหนักบางแห่ง โดยเฉพาะในบางพื้นที่ภาคเหนือและอีสานตอนบน สทนช. จะตั้งศูนย์บริหารจัดการน้ำส่วนหน้า (ชั่วคราว) ที่จังหวัดหนองคายในช่วงกลางเดือนกรกฎาคม และเตรียมประชุมเฉพาะกิจกับ สปป.ลาว เพื่อลดผลกระทบจากน้ำโขงล้นตลิ่งในฤดูฝนนี้

บทสรุป

สถานการณ์น้ำในปี 2568 แม้จะมีความเสี่ยงสูงขึ้น แต่จังหวัดเชียงรายและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้เตรียมพร้อมรับมืออย่างเป็นระบบ การผนึกกำลังกันระหว่างจังหวัด หน่วยงานกลาง และเครือข่ายภาคี จึงเป็นหัวใจของการป้องกันและเยียวยาอุทกภัยในทุกมิติ ขณะที่รัฐบาลเดินหน้าพัฒนาเทคโนโลยีและระบบแจ้งเตือนภัยให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูลอย่างทันท่วงที เสริมความมั่นใจให้กับประชาชนทั่วประเทศ

วิกฤตสารหนูปนเปื้อนแม่น้ำกกยังไม่คลี่คลาย สสจ.เชียงรายยืนยันน้ำไม่ปลอดภัย ชุมชนหวั่นผลกระทบระยะยาว

เชียงราย, 23 พฤษภาคม 2568 – สถานการณ์การปนเปื้อนสารหนูในแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำโขง ที่เริ่มต้นตั้งแต่เดือนมีนาคม 2568 ได้สร้างความกังวลให้กับประชาชนในจังหวัดเชียงรายอย่างต่อเนื่อง ล่าสุด สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงราย (สสจ.เชียงราย) ยืนยันว่าแหล่งน้ำเหล่านี้ยังไม่ปลอดภัยสำหรับการใช้งาน โดยสั่งห้ามประชาชนสัมผัสหรือใช้น้ำโดยตรง จนกว่าจะมีการยืนยันความปลอดภัยจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง หลังจากการตรวจวิเคราะห์คุณภาพน้ำอย่างต่อเนื่องเป็นเวลา 3 เดือน พบสารหนูเกินค่ามาตรฐานในหลายจุด ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพหากมีการใช้งานอย่างต่อเนื่อง ขณะที่หน่วยงานภาครัฐทั้งในระดับจังหวัดและระดับชาติเร่งดำเนินการแก้ไขปัญหา แต่การเจรจากับแหล่งกำเนิดมลพิษข้ามพรมแดนยังคงไม่มีความคืบหน้าชัดเจน สร้างความไม่มั่นใจให้กับชุมชนที่ได้รับผลกระทบ

สายน้ำแห่งชีวิตที่ถูกคุกคาม

แม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำโขง เป็นเส้นเลือดใหญ่ที่หล่อเลี้ยงวิถีชีวิตของชาวเชียงรายมานานนับศตวรรษ ไม่ว่าจะเป็นการเกษตร การประมง หรือการท่องเที่ยว ชุมชนริมฝั่งแม่น้ำเหล่านี้พึ่งพาทรัพยากรน้ำในการดำรงชีวิตและสร้างรายได้ อย่างไรก็ตาม ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2568 ชาวบ้านในพื้นที่เริ่มสังเกตเห็นความผิดปกติของน้ำในแม่น้ำกก น้ำที่เคยใสสะอาดกลับขุ่นข้น และมีกลิ่นผิดปกติในบางช่วง ความกังวลเพิ่มมากขึ้นเมื่อมีรายงานว่าสัตว์น้ำในแม่น้ำเริ่มตาย และชาวบ้านบางรายที่สัมผัสน้ำมีอาการผื่นคันและระคายเคือง

ความตื่นตระหนกทวีคูณเมื่อผลการตรวจคุณภาพน้ำโดยสำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 (สคพ.1) เปิดเผยว่าพบสารหนูปนเปื้อนเกินค่ามาตรฐานในหลายจุดของแม่น้ำกกและแม่น้ำสาขา สารหนู ซึ่งเป็นโลหะหนักที่มีพิษร้ายแรง สามารถสะสมในร่างกายมนุษย์และสัตว์ ส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพทั้งในระยะสั้น เช่น ผื่นคันและคลื่นไส้ และในระยะยาว เช่น โรคมะเร็งและความเสียหายต่ออวัยวะภายใน ชาวบ้านในชุมชนริมแม่น้ำเริ่มตั้งคำถามถึงสาเหตุของมลพิษ โดยหลายฝ่ายสงสัยว่าเกี่ยวข้องกับกิจกรรมเหมืองแร่ในพื้นที่ต้นน้ำของแม่น้ำกก ซึ่งอยู่ในเขตประเทศเมียนมา

สถานการณ์นี้ไม่เพียงกระทบต่อสุขภาพของประชาชน แต่ยังส่งผลต่อเศรษฐกิจท้องถิ่นอย่างหนัก การท่องเที่ยวในพื้นที่ เช่น กิจกรรมล่องแพและนั่งช้างลุยน้ำ ต้องหยุดชะงัก เกษตรกรที่ใช้น้ำจากแม่น้ำกกในการเพาะปลูกเผชิญกับความเสี่ยงจากสารพิษตกค้างในผลผลิต และชาวประมงต้องหยุดจับปลาเนื่องจากไม่มีผู้ซื้อกล้าเสี่ยงบริโภค ความหวาดกลัวและความไม่แน่นอนได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันของชุมชน

การตรวจสอบและมาตรการรับมือของหน่วยงาน

เมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 2568 สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงรายได้ออกแถลงการณ์ยืนยันว่า แม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำโขง ยังคงมีสารหนูปนเปื้อนเกินค่ามาตรฐาน และขอให้ประชาชนงดใช้น้ำจากแหล่งน้ำเหล่านี้ในการอุปโภค บริโภค หรือสัมผัสโดยตรง จนกว่าสถานการณ์จะคลี่คลาย การตรวจวิเคราะห์คุณภาพน้ำโดย สคพ.1 ดำเนินการมาแล้ว 3 ครั้ง ระหว่างเดือนมีนาคมถึงพฤษภาคม 2568 โดยเก็บตัวอย่างน้ำผิวดินจากแม่น้ำกกและแม่น้ำสาขา 15 จุด แม่น้ำสาย 3 จุด และแม่น้ำโขง 2 จุด ผลการตรวจพบว่าคุณภาพน้ำอยู่ในระดับ “พอใช้ถึงเสื่อมโทรม” โดยบางจุดมีค่าความสกปรกจากสารอินทรีย์และแบคทีเรียเกินมาตรฐาน รวมถึงสารหนูที่เกินค่ามาตรฐานอย่างต่อเนื่อง

นายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย กล่าวว่า ระบบการผลิตน้ำประปาในเขตเทศบาลนครเชียงรายยังคงปลอดภัยสำหรับการใช้งาน เนื่องจากมีการบำบัดน้ำอย่างเข้มงวด อย่างไรก็ตาม เพื่อป้องกันผลกระทบต่อประชาชนในพื้นที่อื่นๆ ได้สั่งการให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพิ่มความถี่ในการเก็บตัวอย่างน้ำจากเดือนละครั้งเป็นสัปดาห์ละครั้ง และสำรวจรูปแบบการใช้น้ำในกิจกรรมต่างๆ รวมถึงเกษตรกรรม อุตสาหกรรม และการท่องเที่ยว

เพื่อรับมือกับวิกฤต สสจ.เชียงราย ร่วมกับเครือข่ายบริการสุขภาพ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) องค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย และศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 1/1 เชียงราย ได้จัดตั้งระบบเฝ้าระวังสุขภาพประชาชนในพื้นที่เสี่ยง โดยมีการตรวจสุขภาพอย่างใกล้ชิดและให้ความรู้เกี่ยวกับการป้องกันอันตรายจากสารปนเปื้อน คำแนะนำสำหรับประชาชนรวมถึงการหลีกเลี่ยงการใช้น้ำจากแม่น้ำในการล้างผัก อาบน้ำ หรือให้สัตว์เลี้ยงดื่ม รวมถึงการงดจับหรือบริโภคสัตว์น้ำจากแหล่งน้ำเสี่ยง

ในระดับชาติ นายประเสริฐ จันทรรวงทอง รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ในฐานะประธานคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ได้ลงนามแต่งตั้งคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหาคุณภาพน้ำในแหล่งน้ำผิวดิน โดยมีนางสาวธีรรัตน์ สำเร็จวาณิชย์ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย เป็นรองประธาน คณะอนุกรรมการนี้มีภารกิจวิเคราะห์สาเหตุของมลพิษ กำหนดแนวทางแก้ไข และเจรจากับหน่วยงานในประเทศเมียนมาเพื่อควบคุมแหล่งกำเนิดมลพิษ การประชุมครั้งแรกของคณะอนุกรรมการมีกำหนดจัดขึ้นในวันที่ 27 พฤษภาคม 2568 ณ ทำเนียบรัฐบาล

หนึ่งในมาตรการที่ได้รับความสนใจคือการสำรวจพื้นที่เพื่อสร้าง “ฝายดักตะกอน” ในลำน้ำฝางและแม่น้ำกก เมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม 2568 เฮลิคอปเตอร์ตรวจการณ์ของศูนย์เทคโนโลยีอากาศ (ศทอ.) ได้บินสำรวจพื้นที่เป้าหมายในอำเภอฝาง อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ และอำเภอเมืองเชียงราย อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย เพื่อเก็บข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศสำหรับวิเคราะห์ความเหมาะสมในการสร้างฝายดักตะกอน 4 จุด ซึ่งคาดว่าจะช่วยลดการปนเปื้อนของตะกอนและสารหนูในน้ำ ผลการสำรวจจะถูกส่งต่อให้กรมทรัพยากรน้ำและกรมควบคุมมลพิษเพื่อดำเนินการต่อไป