“รมว.นฤมล” ลงพื้นที่เชียงราย ดัน 3 นโยบายใหญ่ ศธ. เร่งซ่อม “บ้านพักครู 13,000 หลัง” – อาชีวะอาสาช่วยชุมชน – เตรียมเยียวยาค่าอาหารนักเรียนพักนอน เดินหน้าสู่เป้าหมาย “Zero Dropout”

เชียงราย, 11 ตุลาคม 2568 — ยามเช้าของหอประชุมที่ว่าการอำเภอเวียงชัยไม่เคยคึกคักเท่านี้มาก่อน แถวยาวของผู้ปกครอง ครู นักเรียน และช่างอาชีวะที่กำลังยกกล่องเครื่องมือเบาหนักต่างกันเข้าแถวอย่างมีระเบียบ ในมุมหนึ่งของเวที ผู้คนกำลังรอซ่อมเครื่องใช้ไฟฟ้า อีกมุมหนึ่งช่างผมอาชีวะกำลังวัดทรงให้คุณลุงชาวบ้าน “บริการฟรี” คือคำที่ถูกย้ำโดยครูอาชีวะแต่เช้า—ภาพเล็กๆ เหล่านี้คือฉากหน้า ซึ่งกรุยทางไปสู่แกนหลักของการขับเคลื่อนการศึกษาไทยที่ ศาสตราจารย์ นฤมล ภิญโญสินวัฒน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.) นำลงพื้นที่เชียงรายในวันนี้ ร่วมคณะกับ ร้อยเอก ธรรมนัส พรหมเผ่า รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

การลงพื้นที่ครั้งนี้ไม่ได้เป็นเพียง “การตรวจเยี่ยม” แต่เป็นการนำนโยบาย “ยกระดับคุณภาพชีวิตครู–เปิดทางโอกาสเด็ก–อาชีวะเพื่อชุมชน” ลงสู่ปฏิบัติการแบบจับต้องได้ โดยมีผู้บริหารระดับสูงของ สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) ตลอดจนผู้บริหาร กระทรวงศึกษาธิการ และเครือข่ายจังหวัดเข้าร่วมอย่างพร้อมเพรียง

“ครูคือพ่อแม่คนที่สอง ถ้าครูอยู่ดี มีแรง มีศักดิ์ศรี—เด็กก็จะมีอนาคตที่มั่นคง เราจึงต้องเริ่มที่คุณภาพชีวิตครู และเดินหน้าคุ้มครองโอกาสของเด็กไปพร้อมกัน”
— นฤมล ภิญโญสินวัฒน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ

เสาหลักที่ 1 ครูต้องอยู่ดี—เร่งซ่อม “บ้านพักครู” เฟสแรก 13,000 หลัง วางเป้าปี 2570 ครบ 40,000 หลัง

เสียงสะท้อนจากครูบนพื้นที่สูงและโรงเรียนสาขาที่ต้องดูแลนักเรียนตลอด 24 ชั่วโมง ไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป รมว.ศธ. ประกาศเดินหน้า แผนปรับปรุงบ้านพักครูที่ทรุดโทรม และยังมีครูอาศัยอยู่ 13,000 หลัง ในเฟสแรก (จาก 14,000 หลัง) เพื่อยกระดับความปลอดภัยและคุณภาพชีวิตครูให้เป็นรูปธรรม พร้อมบรรจุเป้าหมายใน ปีงบประมาณ 2570 ให้ปรับปรุงครบ 40,000 หลัง ทั้งระบบ—นี่คือสัญญาณชัดเจนว่า “บ้านพักครู” ไม่ใช่เพียงที่อยู่อาศัย แต่เป็น “โครงสร้างพื้นฐานทางสังคม” ที่กำหนดคุณภาพการเรียนรู้ของเด็กโดยตรง

ควบคู่กันนั้น ศธ.ผลักดัน สหกรณ์กลางรวมหนี้ครู เพื่อจัดระเบียบภาระหนี้สิน ให้ครูมีสภาพคล่อง–ลดดอกเบี้ย และเปิด ช่องทางพิเศษขอวิทยฐานะ ทั้งครูในสังกัด สอศ. และ สพฐ. เพื่อลดคอขวดทางเอกสารและเวลาพิจารณา ให้คุณภาพผลงานครูเป็นตัวตั้งของการเติบโตในวิชาชีพ

“ครูในพื้นที่สูงและทุรกันดารทำงานหนักมาก เรากำลังพิจารณา ‘เกณฑ์พิเศษ’ หรือการประเมินเชิงประจักษ์สำหรับครูกลุ่มนี้ เพื่อยืนยันคุณค่าของงานที่มองไม่เห็นในห้องประชุม”
— ถ้อยคำชี้แจงเชิงนโยบายที่เวทีรับฟังปัญหา จ.เชียงราย

เสาหลักที่ 2 อาชีวะอาสา—“Fix it Center” ทำจริง ช่วยจริง ลดต้นทุนชีวิตรายวัน

บริเวณลานกิจกรรม Fix it Center ซึ่ง สอศ.จังหวัดเชียงราย จัดร่วมกับ วิทยาลัยเทคนิคเชียงราย–วิทยาลัยอาชีวศึกษาเชียงราย–วิทยาลัยการอาชีพเชียงราย เสียงไขควงและเครื่องทดสอบไฟดังขณะช่างอาชีวะกำลังซ่อมเครื่องปั๊มน้ำและพัดลมให้ชาวบ้าน ขณะอีกมุมทีมนักศึกษากำลังตั้งโซ่–ตั้งวาล์วรถจักรยานยนต์ พร้อมให้คำแนะนำการบำรุงรักษาเบื้องต้น

บริการที่เปิด ฟรี มีทั้ง ซ่อมเครื่องใช้ไฟฟ้า–ซ่อมรถจักรยานยนต์–ซ่อมเครื่องมือเกษตร–ตัดผม และ อบรมอาชีพระยะสั้น เพื่อให้ชาวบ้านสามารถนำทักษะไปต่อยอดสร้างรายได้ แนวทางนี้ช่วย “ลดค่าใช้จ่ายซ่อมบำรุง” ซึ่งเป็นต้นทุนแฝงของครัวเรือน และช่วย “ยืดอายุสินทรัพย์” ในบ้าน—ผลลัพธ์คือเงินในกระเป๋าชุมชนหมุนต่อได้นานขึ้น

มากกว่านั้น Fix it Center ยังเป็น “ห้องเรียนจริง” ของนักศึกษาอาชีวะ—เรียนรู้วินัยงาน ช่างมืออาชีพ และการสื่อสารกับลูกค้า—เชื่อมตรงกับ ตลาดแรงงานท้องถิ่น ที่ต้องการช่างมีมาตรฐานในภาคเกษตร–การท่องเที่ยว–บริการ

เสาหลักที่ 3 คุ้มครองโอกาสเด็ก—สำรวจ–เยียวยา “ค่าอาหารนักเรียนพักนอน” และดันเข้าวงจรงบฯ 2570

อีกด้านหนึ่งที่ รมว.ศธ. ย้ำหนัก คือผลกระทบจากการยกเลิก ค่าอาหาร 20 บาท สำหรับ นักเรียนพักนอน ในโรงเรียนที่อยู่นอกพื้นที่พิเศษ—มาตรการดังกล่าวทำให้หลายโรงเรียนในภูเขาสูง–พื้นที่ห่างไกล ต้องหาทางเอาตัวรอด ขณะที่นักเรียนบางส่วนมีความเสี่ยงจะ หลุดจากระบบ เพราะครอบครัวไม่สามารถแบกรับค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้น

ศธ.จึงมอบหมายให้ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ทำ สำรวจจำนวนโรงเรียนและนักเรียนที่ได้รับผลกระทบ อย่างละเอียด เพื่อใช้เป็นฐานประกอบการ ของบกลางเพื่อเยียวยาเร่งด่วน และนำเข้า แผนงบประมาณปี 2570 ให้มีแหล่งเงินถาวรรองรับ—มาตรการนี้ผูกเป้ากับ Thailand Zero Dropout (TZD) ซึ่งตั้งเป้าลดจำนวน เด็กหลุดจากระบบการศึกษาให้เป็นศูนย์ ผ่านการดูแลเชิงระบบทั้งปัจจัยในและนอกโรงเรียน

“ถ้าเด็กต้องนอนค้างในโรงเรียน แต่มื้ออาหารไม่มั่นคง การเรียนรู้ก็ไม่มั่นคง เราจะเร่งสำรวจให้ครบ และเยียวยาให้ทันที่สุด ก่อนวางงบถาวรปี 2570”
— แนวนโยบายจาก รมว.ศธ. ต่อที่ประชุมพื้นที่

เชียงราย เวทีทดสอบนโยบายเชิงพื้นที่—ครูเข้มแข็ง เด็กถึงห้องเรียน ชุมชนได้บริการ

เชียงรายเป็นจังหวัดชายแดนที่มีภูมิประเทศผสมผสาน—ที่ราบ สันเขา หุบเขา—โรงเรียนจำนวนมากรับนักเรียน หลายชาติพันธุ์ และอยู่ห่างไกลบ้าน ทำให้การ พักนอนในโรงเรียน เป็น “สภาพจริง” ไม่ใช่ “ข้อยกเว้น” การลงพื้นที่ครั้งนี้จึงเป็น เวทีทดสอบ ว่า 3 นโยบายหลักของ ศธ.จะ “จับหัวใจปัญหา” ได้แค่ไหน

• บ้านพักครู ที่ปลอดภัยและได้มาตรฐาน = ลดความเครียดของครู–ลดการโยกย้าย–เพิ่มเวลาคุณภาพกับนักเรียน
• อาชีวะอาสา = ลดต้นทุนครัวเรือน–สร้างทักษะ–ขยายเครือข่ายบริการสาธารณะในพื้นที่
• ค่าอาหารนักเรียนพักนอน = หลักประกันขั้นต่ำของการเรียนรู้—ยืนยันว่าความห่างไกลจะไม่ตัดสิทธิเด็กจากโภชนาการที่เหมาะสม

ทั้งสามเสาเมื่อขึงพร้อมกัน จะช่วย “รับน้ำหนัก” โจทย์ใหญ่คือการทำให้ โอกาสทางการศึกษา ไม่ถูกกำหนดด้วย ภูมิศาสตร์ และ รายได้ครัวเรือน

“แม่สอด–ตาก” ถึง “เชียงราย” โมเดลโครงสร้างพื้นฐานทางการศึกษาที่ตอบโจทย์ภูมิประเทศจริง

ก่อนหน้านี้ รมว.ศธ. ลงพื้นที่ อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก เพื่อตรวจการศึกษาบนพื้นที่สูง–ชายแดน และได้รับข้อเสนอเรื่อง โดมเอนกประสงค์–โรงอาหาร–อินเทอร์เน็ต–โซลาร์เซลล์–ถังเก็บน้ำ–หอนอนสำหรับนักเรียนบ้านไกล ตลอดจนการ ปรับหลักสูตรแกนกลาง 2551 ให้ทันเทคโนโลยีและโลกการทำงาน

ประเด็นจากแม่สอดสะท้อนเข้ามาที่เชียงรายอย่างพอดิบพอดี—โรงเรียนบนภูเขา ต้องการไฟฟ้า–อินเทอร์เน็ต–น้ำ–อาหาร–ที่พัก และต้องการครูที่ อยู่ได้จริง—นี่คือเหตุผลว่าทำไม “บ้านพักครู–ค่าอาหาร–อาชีวะอาสา” จึงถูกวางเป็น แพ็กเดียว—เพราะทุกชิ้นเชื่อมกันเป็น คุณภาพชีวิต–คุณภาพการเรียนรู้–คุณภาพแรงงาน ในอนาคต

บทสนทนาที่ต้องเกิดขึ้นต่อ เกณฑ์ประเมินครูพื้นที่สูง–สวัสดิการ–ระบบข้อมูล

หนึ่งในข้อเสนอที่ปรากฏชัด คือ ปรับเกณฑ์ประเมินครูพื้นที่สูง/ทุรกันดาร ให้มี เกณฑ์พิเศษ หรือ การประเมินเชิงประจักษ์ ที่สะท้อนภาระงานนอกเวลา—ดูแลนักเรียนตลอด 24 ชั่วโมง—เดินทางยาก—ทำงานกับผู้เรียนต่างชาติพันธุ์—ซึ่งมักไม่ปรากฏในแบบฟอร์มและตารางคะแนน ปรับเกณฑ์ให้ “เห็นงานที่มองไม่เห็น” จะสร้าง ขวัญกำลังใจ ที่จับต้องได้

อีกด้านคือ ระบบข้อมูล—การเยียวยาอาหารนักเรียนพักนอนต้องตั้งอยู่บน ฐานข้อมูลโรงเรียน–จำนวนนักเรียน–ประเภทพื้นที่–ความต้องการโภชนาการ ที่ทันสมัยและตรวจสอบได้ เพื่อให้การของบกลางและการบรรจุแผนปี 2570 เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและโปร่งใส

ตัวชี้วัดความสำเร็จ (Key Indicators) ที่สังคมควรถาม

1. จำนวนบ้านพักครูที่ได้รับการปรับปรุงจริง ในเฟสแรก—กี่หลัง—ที่ไหน—เสร็จเมื่อไร—ได้มาตรฐานอะไร
2. เวลารออนุมัติวิทยฐานะ หลังเปิดช่องทางพิเศษ—ลดลงเท่าไร—ผลต่อแรงจูงใจครูเป็นอย่างไร
3. บริการ Fix it Center—จำนวนชิ้นที่ซ่อม—มูลค่าค่าซ่อมที่ชาวบ้านประหยัด—จำนวนผู้ผ่านอบรมทักษะอาชีพ—อัตราการต่อยอดทำกิน
4. การเยียวยาค่าอาหารนักเรียนพักนอน—จำนวนโรงเรียน/นักเรียนที่ได้รับการช่วยเหลือ—ระยะเวลาจ่ายเงิน—ผลต่อ อัตราหลุดจากระบบ ในพื้นที่สูง
5. การสื่อสารข้อมูลสาธารณะ—เว็บไซต์/แดชบอร์ดที่แสดงความคืบหน้าอย่างโปร่งใสและตรวจสอบได้

ความเสี่ยง–เงื่อนไขสำเร็จ

• ความเสี่ยงด้านงบประมาณและเวลา ซ่อมบ้านพักครู 13,000 หลังในเฟสแรก ต้องการ “แผนงาน–ผู้รับจ้าง–มาตรฐานงาน–งบ–การกำกับติดตาม” ที่ละเอียด หากสื่อสารไม่ทันหรือเบิก–จ่ายล่าช้า ความเชื่อมั่นอาจสั่นคลอน
• ความเสี่ยงด้านข้อมูล การเยียวยาอาหารถ้าไม่มีฐานข้อมูลเชิงพื้นที่ที่ครบถ้วน อาจพลาดกลุ่มเปราะบาง—ต้องให้ สพฐ. ทำงานเชิงรุกกับเขตพื้นที่–โรงเรียนสาขา–ศศช.
• เงื่อนไขสำเร็จ บูรณาการระหว่าง ศธ.–สอศ.–สพฐ.–จังหวัด–อปท.–ชุมชน–สถาบันอุดมศึกษา ในพื้นที่ให้แน่นแฟ้น—โดยเฉพาะในเชียงรายซึ่งมีมหาวิทยาลัยและเครือข่ายอาชีวะพร้อมเป็นฐานปฏิบัติการ

จากเวียงชัยสู่อนาคต ภาพใหญ่ของ “การศึกษาเพื่อความเสมอภาค”

ภาพสุดท้ายของวันคือครูบนพื้นที่สูงยืนคุยกับช่างอาชีวะที่ยังเก็บเครื่องมือไม่เสร็จ “ขอบคุณนะ ถ้าไม่มีพวกเรามาช่วย ชาวบ้านคงต้องจ่ายแพงกว่านี้” เสียงตอบกลับเรียบง่าย “ยินดีครับครู เดี๋ยวอาทิตย์หน้าเรากลับมาฝึกอาชีพชุดใหม่”—บทสนทนาสั้นๆ แต่วางรากฐาน “วัฒนธรรมการดูแลกัน” ระหว่างโรงเรียน–อาชีวะ–ชุมชน

การลงพื้นที่เชียงรายของ รมว.นฤมล จึงไม่ใช่เพียงการประกาศนโยบาย แต่คือ การจัดวางโครงสร้างพื้นฐานทางการศึกษา–สังคม ที่เริ่มจาก “บ้านพักครูที่ปลอดภัย” “มื้ออาหารที่มั่นคงของเด็กพักนอน” และ “อาชีวะอาสาที่ทำได้จริง” เมื่อทั้งสามชิ้นประกอบกันอย่างมีกลไกและงบประมาณรองรับ เป้าหมาย Zero Dropout ก็ไม่ใช่เส้นขีดในเอกสารอีกต่อไป แต่เป็นถนนที่เดินได้จริง—จากเวียงชัยสู่หมู่บ้านบนสันเขา และต่อเนื่องไปทั่วประเทศ

ครม.อนุมัติ 370 ล้านบาท เร่งติดตั้งระบบเตือนภัยดินถล่มและน้ำป่าไหลหลาก

ประเทศไทย, 10 เมษายน 2568 – คณะรัฐมนตรีมีมติอนุมัติจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจำปี 2568 รายการเงินสำรองจ่ายเพื่อกรณีฉุกเฉินหรือจำเป็น วงเงินรวม 370,390,200 บาท เพื่อดำเนินโครงการจัดทำระบบเฝ้าระวังและแจ้งเตือนภัยแผ่นดินถล่มและน้ำป่าไหลหลากทั่วประเทศ โดยมีเป้าหมายในการลดความสูญเสียจากภัยพิบัติทางธรรมชาติที่เพิ่มความถี่และความรุนแรงขึ้นทุกปี โดยเน้นพื้นที่เสี่ยงระดับสูงในภาคเหนือและภาคใต้ของประเทศไทย

แนวโน้มธรณีพิบัติภัยในประเทศไทย

จากข้อมูลของกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย ประเทศไทยเผชิญกับภัยดินถล่มและน้ำป่าไหลหลากมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝน สถิติย้อนหลัง 5 ปี (2563-2567) พบว่า มีเหตุการณ์ดินถล่มเฉลี่ยปีละ 110–130 ครั้ง ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตสะสมกว่า 270 ราย และบ้านเรือนเสียหายจำนวนมาก โดยพื้นที่เสี่ยงภัยส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในเขตภูเขาและพื้นที่ลาดชันของภาคเหนือและภาคใต้

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) เป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลให้เกิดฝนตกหนักและพายุในหลายพื้นที่ โดยในปี 2567 กรมอุตุนิยมวิทยารายงานว่า ประเทศไทยมีจำนวนวันที่ฝนตกมากกว่า 100 มิลลิเมตรต่อวัน สูงขึ้นกว่าค่าเฉลี่ยถึง 27%

สาระสำคัญของโครงการระบบเตือนภัยดินถล่ม

โครงการนี้มีเป้าหมายหลักเพื่อเสริมสร้างศักยภาพของประเทศในการเฝ้าระวังภัยพิบัติ โดยมีองค์ประกอบหลัก 3 ส่วน ดังนี้

1. ติดตั้งระบบตรวจจับมวลดินเคลื่อนตัวและน้ำป่า 120 สถานี

วงเงิน 310,840,000 บาท สำหรับการติดตั้งเครื่องมือในพื้นที่เสี่ยงภัยดินถล่มระดับสูงและสูงมาก โดยเครื่องมือจะสามารถตรวจจับความชื้นในดิน การเคลื่อนตัวของชั้นดิน และสัญญาณการทรุดตัว เพื่อส่งสัญญาณเตือนไปยังศูนย์กลางเฝ้าระวัง

2. พัฒนาระบบสารสนเทศดิจิทัลธรณีพิบัติภัย

วงเงิน 40,351,000 บาท เพื่อจัดทำระบบฐานข้อมูลและแผนที่เสี่ยงภัยในรูปแบบออนไลน์ ครอบคลุมข้อมูลพิกัด ระบบพยากรณ์ ภาพถ่ายดาวเทียม และผลวิเคราะห์ทางธรณีวิทยา เพื่อให้ประชาชน หน่วยงานท้องถิ่น และหน่วยงานภาครัฐเข้าถึงข้อมูลได้อย่างรวดเร็วและโปร่งใส

3. สร้างเครือข่ายภาคีความร่วมมือในพื้นที่เสี่ยง

วงเงิน 19,199,200 บาท เพื่ออบรมและเสริมสร้างองค์ความรู้ให้แก่ผู้นำชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อาสาสมัคร อสม. และภาคประชาชน ให้มีทักษะในการประเมินความเสี่ยง การอพยพ และการแจ้งเตือน