จากหน้าหนาวถึงปลายฝน—และสิ่งที่หายไปกลางปี

ต้นปี เชียงรายรับบท “เมืองโรแมนติกของฤดูหนาว” อย่างเต็มภาคภูมิ เส้นทางยอดฮิตจากเมือง–แม่จัน–แม่สาย–เชียงแสน ครึกครื้นด้วยคาเฟ่กาแฟพิเศษ ไร่ชา และกิจกรรมวัฒนธรรมร่วมสมัย นักเดินทางจำนวนมากเลือกค้างคืนเพื่อ “ตื่นรับหมอกยามเช้า” และเวิร์กช็อปชุมชนช่วงบ่าย—สะท้อนจากอัตราขยายตัวของค้างคืนใน Q1

พอเข้าฤดูร้อนของ Q2 เม็ดเงินไม่ได้วูบ แต่ “สั้นลง” ทริปวันเดียว/หนึ่งคืนมาแรง—อาจเพราะตารางชีวิตคนเมืองกลับสู่โหมดทำงานและเรียน นักท่องเที่ยวเลือกกิจกรรมที่จบในครึ่งวัน–หนึ่งวันมากขึ้น ร้านอาหารท้องถิ่น พิพิธภัณฑ์ หอศิลป์ และตลาดชุมชน จึงเป็น “ปลายทางระยะสั้น” ที่ยังคงคึกคัก

หากมองข้ามไตรมาส 3 ไม่ได้—นี่คือช่วงที่กราฟสั่นแรงที่สุด ค้างคืนลดลงสองหลัก อุปสงค์อ่อนตามฤดูกาลฝน บวกกับ “แรงดูดต่างประเทศ” ที่สะดวกและราคาพอๆ กัน ทำให้ปลายทางในประเทศ (รวมเชียงราย) เสียส่วนแบ่ง “เวลาและงบประมาณ” ของคนไทยไปให้ “เอเชียใกล้บ้าน” อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

ปลายปีใน Q4 เมืองกลับมามีชีวิตชีวา บรรยากาศเทศกาลและอากาศเย็นดึงคนกลับมาอีกครั้ง แต่ตัวเลขยัง “ต่ำกว่าปีก่อนเล็กน้อย” สะท้อนสองเรื่องพร้อมกัน (1) จังหวัดเหนืออื่นๆ เปิดเกมหนัก และ (2) ผู้บริโภคจำนวนหนึ่ง “ชิมรส” ต่างประเทศจนคุ้นกับความง่าย–ความครบ–บัตรรวมสิทธิ์ (Pass/Bundle) จึงคาดหวังมาตรฐานคล้ายกันเมื่อเที่ยวในไทย

เชียงรายในกระจก “ภาคเหนือ” โตทั้งภูมิภาค แต่สนามแข่งขันหนาแน่น

ภาคเหนือทั้งปี 2567 โตในทุกหมวด (Visitor +2.70%, Tourist +2.57%, Excursionist +2.94%). จังหวะไตรมาสของภูมิภาค “สอดคล้อง” กับเชียงราย: พีกที่ Q1/Q4 และชะลอใน Q3. นี่หมายความว่าปัญหาไม่ได้เป็น “เฉพาะจังหวัด” หากแต่เป็น “วัฏจักรทั้งภูมิภาค” ที่ต้องแก้ด้วย ปฏิทินเทศกาลเหนือที่ไม่ซ้อนกัน และ บัตรผ่านหลายจังหวัด (Cross-Northern Pass) ให้ผู้เดินทาง “อยู่นานขึ้น–ใช้จ่ายมากขึ้น–ไปหลายเมืองขึ้น”

สมการเศรษฐกิจท่องเที่ยวเชียงรายจากตัวเลขจริง

• Demand Composition (โครงสร้างดีมานด์): ค้างคืน 72.29% / ไป–กลับ 27.71% ⇒ สมเหตุสมผลที่จะเดินเกม “เพิ่มมูลค่าต่อทริป” ผ่านกิจกรรมเชิงลึก (workshop คราฟต์–กาแฟพิเศษ–เส้นทางสุขภาพ–ศิลปะร่วมสมัย–ประวัติศาสตร์ชายแดน) และออกแบบ Route 2–3 คืน เชื่อมหลายอำเภอ
• Seasonality (ฤดูกาล): พีคชัดใน Q1/Q4 และ “ดิป” ใน Q3 ⇒ ต้องมี “สินค้าฤดูฝน” ที่แข็งแรงจริง ไม่ใช่แค่โปรฯ ส่วนลดห้องพัก
• Regional Positioning (ภาพในภาคเหนือ): เชียงรายเด่นด้านค้างคืนเมื่อเทียบสัดส่วนทั้งภูมิภาค ⇒ ควรสื่อสารตัวเองชัดว่าเป็น “เมืองค้างคืนคุณภาพสูง”
• Outbound Pressure (แรงดึงต่างประเทศ): คนไทยเที่ยวนอก 11.72 ล้านเที่ยว ใช้จ่าย 4.31 แสนล้านบาท ⇒ เมืองต้อง “เทียบเคียงได้” ทั้ง ราคา–ความสะดวก–ความพิเศษของประสบการณ์

ข้อเสนอเชิงปฏิบัติ (ทำได้จริงจากข้อมูลที่มี)

1) “อุโมงค์ฤดูฝน Q3” — ปิดรูรั่วรายไตรมาส

• เทศกาลเฉพาะทาง ก.ค.–ก.ย.: กาแฟ/ชา single origin เชียงราย (cupping–roasting–ดริปไร่), งานศิลป์ร่วมสมัย–หัตถกรรม, กีฬาเส้นทาง (วิ่งเทรล/ปั่น), ดนตรี–หนังกลางไร่
• แพ็กเกจ “ไป–กลับสู่ค้างคืน”: คูปองชุด “1 คืนที่คุ้มที่สุด” = ที่พัก + workshop ชุมชน + อาหารชาติพันธุ์ + พิพิธภัณฑ์/แกลเลอรี
• โลจิสติกส์ไร้รอยต่อ: เที่ยวบิน/รถไฟ/รถทัวร์คุณภาพสูง–ต่อรถท้องถิ่น–บริการรับ–ส่งกิจกรรม กดจองครั้งเดียวจบ

2) “เปลี่ยน Excursionist เป็น Tourist” — จากทริปสั้นสู่ค้างคืน

• โปรแกรม 24–48 ชั่วโมง มี “กิจกรรมเย็น–เช้าตรู่” เป็นตัวบังคับเชิงบวก
• Bundle/Pass ที่รวมสิทธิ์หลายบริการ (ที่พัก + กิจกรรม + ขนส่งท้องถิ่น) ในราคาเดียว พร้อมการันตีคิว/ยืดหยุ่นการเปลี่ยนวัน

3) “Route 2–3 คืน เชื่อมอำเภอ” — สร้างเหตุผลให้อยู่ต่อ

• เมือง–แม่จัน–แม่สาย–เชียงแสน–แม่ลาว ด้วยธีม ประวัติศาสตร์ชายแดน/วัฒนธรรมร่วมสมัย/กาแฟ–ชา/สุขภาพ
• กำหนด ตราสัญลักษณ์คุณภาพโฮสต์ชุมชน สร้างความเชื่อมั่นผู้บริโภค

4) “One Trip–Two Countries” — ใช้จุดแข็งเมืองชายแดน

• แพ็กเกจเชื่อมประสบการณ์ข้ามพรมแดน (ภายใต้กรอบความร่วมมือที่มี) เช่น วัฒนธรรม–อาหารชาติพันธุ์–ตลาดชายแดน–พิพิธภัณฑ์ชายแดน–ล่องน้ำยามเย็น
• เน้น participatory tourism ให้ผู้เดินทางได้ “ลงมือทำ” กับชุมชน

5) “Data-led Marketing” — ยิงแคมเปญจากพฤติกรรมจริง

• รีทาร์เก็ตกลุ่มที่เคยมาช่วง Q1/Q4 ให้ กลับมา Q2/Q3 ด้วยข้อเสนอเฉพาะ (ส่วนลดเวิร์กช็อป, พาสกีฬา, พาสพิพิธภัณฑ์/หอศิลป์)
• แยกคอนเทนต์ตามโครงสร้างดีมานด์ (ค้างคืน vs ไป–กลับ) เพื่อเพิ่ม conversion